Sosyal savunma internet üzerinde gelişiyor

Sosyal medya ağlarıyla ilgili bir suç duymadığımız neredeyse hiçbir gün olmuyor. Söz konusu ağların mevcut insan yaşamında genişleyen rolü göz önüne alındığında bu anlaşılabilir bir durum. Ancak bu genişleme aynı zamanda birçok suçu ortaya çıkarmak ve bazı yönlerindeki belirsizliği netleştirmek için büyük fırsatlar sağladı.
Cezai ve siyasi güvenlik alanlarında suçlu olduğu iddia edilen kişiler ve zanlıların sosyal ağlar üzerindeki etkileşimlerinin araştırılması, işledikleri suçların ayrıntılarının ortaya çıkarılması ve sorumlularının belirlenmesi için ilk ve gerekli adımlardan biri haline gelmiştir.
Bu nedenle terörizm ve güvenlik sorunlarının incelenmesiyle ilgilenen düşünce kuruluşları bu bağlantıya erken dikkat ettiler ve çoğu saha odaklı olmak üzere pek çok çalışma ve araştırmayı bu bağlantıya adadılar. Bu çalışmalar arasında sosyal ağlar üzerindeki etkileşimlerin analiz edilmesinin pek çok suçun tespitinde ve faillerin cezai sorumluluğunun belirlenmesindeki etkinliğine dikkat çekecek bazı çalışmaların yapılması da bulunuyor.
Dünyanın dikkatini çeken birçok suçta, benzer sonuçlara yol açan soruşturmaların önemli bir parçası olan internet ve sosyal paylaşım sitelerinin, bu suçların azmettirilmesi, planlanması ve teşvik edilmesindeki önemli rolleri teyit ediliyor. Kriminal güvenlik alanında, ‘WhatsApp’ mesajlaşma programı ve benzeri diğer mesajlaşma siteleri, müfettişlerin davalara bakış açılarını değiştirebilecek sağlam iddianame kanıtları buldukları ve suçlama ve mahkumiyeti kanıtlama noktasında bir giriş sağlayabilecekleri en önemli madenlerden biri olmaya devam edecek.
Dolayısıyla RAND Corporation gibi önemli bir araştırma kurumunun 2017 yılında yayınladığı ‘Sosyal Medyanın İzlenmesi’ (Monitoring Social Media) çalışmasında ‘Sosyal Ağ Analizi’ne (Social Network Analysis) konu ayırması şaşırtıcı olmadı. Zira üç harf ‘SNA’ ile sembolize edilen analiz, terör operasyonlarını öngörmenin ve boyutlarını ortaya çıkarmanın en önemli araçlarından biriydi.
Son dönemdeki birçok terör suçunu takip eden soruşturmalarda da görüldüğü gibi, DNA analizi faillerin ve zanlıların biyolojik kimliklerinin belirlenmesinde önemli bir faktör olmuştur. Şimdiyse SNA analizi, teröristlerin ve suçluların motivasyonlarını, fikirlerini ve örgütsel bağlantılarını belirlemede DNA ile eşit derecede hayati bir rol oynuyor. ‘Teröristlerin davranışlarını anlamaya’ yönelik birçok çalışmada, yetkililerin soruşturma için hedeflerin etkileşimlerini izlemelerine, kodlarını deşifre etmelerine, kullandıkları dilsel dinamikleri belirlemelerine ve terör faaliyetleriyle ilgili anahtar kelimeleri anlamalarına olanak sağlayan bu değerli madene odaklanıldı.
ABD'deki güvenlik yetkilileri 2016 yılında, sosyal medya üzerindeki milyonlarca hesapla başa çıkmak için uygun yazılım geliştirmeye çalışarak sığınmacıları DNA analizine tabi tutmaya dayalı bir güvenlik stratejisi uygulamaya başladı.
Bundan bir yıl sonra bazı Batılı ülkeler, suçların birçok detayını ve bunların boyutlarını ve saiklerini ortaya çıkarmak için ağdaki etkileşimlerin analizini kullanmanın yanı sıra, internet üzerindeki faaliyetler ile terör eylemleri arasındaki bu açık bağlantıyla başa çıkmak için yasama sistemlerini güçlendirmeye başladı.
Başta üçüncü dünya ülkeleri olmak üzere pek çok ülkede, siyasi davalarda şüphelilerin etkileşimlerini analiz etmek, iddianame delili oluşturmak için başarılı bir yöntem olmaya devam ediyor. Hatta gelişmiş ülkelerde bile suç olaylarına karışan tarafların, sanık ve zanlıların sosyal ağlardaki faaliyetleri, suçlandıkları davalara karışıp karışmadıklarının ortaya çıkarılmasına ve onları bazı suçları işlemeye yönelten dönüşüm yollarının anlaşılmasına yardımcı oldu.
Sosyal ağlardaki propaganda kampanyalarının kültürel, sosyal ve siyasi değişim sağlamadaki önemi arttığında, yetkililer sivil toplum ve sıradan kullanıcılara da yayılan bu kampanyaların kaynaklarının araştırılması gerektiğinin farkına vardılar.
‘Elektronik komitelerin’ faaliyeti son zamanlarda keskin bir şekilde arttığından, tartışmalı etkileriyle yüzleşmek için resmi ve toplumsal mekanizmalar ortaya çıkmış ve bu mekanizmalar arasında her zaman etkili bir araç olarak ‘sosyal ağ analizi’ oluşturulmuştur.
İnternet üzerindeki faaliyetleri analiz etmekle, yeni etkileyicileri ağ üzerinde yetiştirilme tarzları hakkında incelemeye ve araştırmaya tabi tutmakla, söylemlerindeki dönüşüm yollarıyla, başkalarıyla sahip oldukları bağlantılar ve mesajlarının erişimini artırmak için kullandıkları ücretli tanıtım çabalarıyla ilgilenen yüzlerce kuruluş ortaya çıktı. Resmi makamların çabalarına ek olarak, yanlış haberleri düzeltmek veya etkileyicilerin sektörleri arasındaki örgütsel bağlantıları ortaya çıkarmak veya haksız dönüşümlerini açığa çıkarmak için artık ağ üzerinde aktif olan yüzlerce kuruluş ismimiz var.
Ağ, kalpazanlık ve siber suçların cazibesine kapıldığı gibi, tazminat ve hasar sınırlaması için de alan sağlıyor ki bu her halükârda iyi bir haberdir.