Nasif Hitti
TT

Wagner kriziyle Moskova'da olanlar ve olabilecekler

Wagner milis grubunun lideri ve kurucusu Yevgeniy Prigojin liderliğinde Rusya'da gerçekleştirdiği güç gösterisi, geçici olabilecek bir uzlaşmayla sona erdi. Yaşananlar durdurulan veya en başında başarısızlığa uğratılan bir darbe girişimi olabileceği gibi, bir güç gösterisi, iktidar ve özellikle de ordu pastasından daha büyük bir pay almak için, pek çok risk içerse de bir mesaj gönderme girişimi de olabilir. Uzlaşma geçici olarak doğrudan ve ilerideki yansımaları tahmin edilemeyen bir askeri çatışmayı önledi. Wagner liderliğinin mücadelesinin siyasi otorite, Başkan Putin otoritesi ile değil, Savunma Bakanı ve ordu komutanlığı ile olduğunu düşündüğü başından beri açıktı. Bu, Wagner’in sıcak noktalarda uluslararası düzeyde artan rolüyle birlikte, şiddeti artan çıkar ve rol rekabetinin yönettiği bir çatışma. Bu bağlamda ve karşılaştırma, farkı ölçme çerçevesinde Sudan'da ordu ile "Hızlı Destek Kuvvetleri" arasında savaşa dönüşen çekişmeyi hatırlatanlar da var.

Modern tarih, resmi askeri güç ile geçmişte bu tür çatışmalar yaşayan birçok ülkede oynadığı rol ve adı ne olursa olsun, bir paramiliter grup arasındaki çatışmalara sahne olmuştur. Rusya Başkanı’nın Wagner güçlerini kucaklamak için stratejik müttefiki Belarus Devlet Başkanı Aleksander Lukaşenko aracılığıyla uzlaşması veya Prigojin’in Rusya’dan çıkarılması, Başkan Putin'in açıkladığı iki seçeneğe ek, üçüncü bir seçenek gibiydi. Diğer iki seçenek, savaşçıların hangi birimde olursa olsun orduya katılmaları veya evlerine dönmeleriydi.         

Yaşananlar, Wagner'in yolculuğunun veya Rus yetkililerle paramiliter grup arasındaki ilişkinin sonu değil. Wagner, Ortadoğu'daki sıcak noktalar ve özellikle de Suriye başta olmak üzere dünyanın birçok yerinde Rusya'nın askeri kolunu oluşturdu. Aynı durum Sudan, Mali, Libya ve Orta Afrika gibi Afrika ülkeleri için de geçerli. Kara kıtadaki bu rolü genişlemeye devam ederken, Ukrayna'da devam eden savaş ile birlikte Avrupa'ya da uzandı. Birden fazla gözlemci, Wagner'in Belarus’ta konuşlanmasının, gelecekte bu güçleri "yeni karargahları" ile komşu bazı Avrupa ülkelerinde, iki komşu müttefik arasındaki koordinasyonla başka rollere hazırlayabileceğini düşünüyor. Hatırlatmak gerekirse, Wagner faaliyetlerine 2014 yılında Rusya'nın Kırım'ı ilhak ettiğini açıklaması ve Ukrayna ile anlaşmazlığın patlak vermesiyle başladı.

Birden fazla gözlemci, nasıl ki ekonomi Çin Halk Cumhuriyeti'nin Afrika'ya güçlü bir şekilde giriş kartı olduysa, Wagner de, Sovyetler Birliği varisi Rusya'nın Afrika kıtasındaki rolünü ve etkisini yeniden formüle etmek için kullandığı bir askeri ve güvenlik kartı oldu diyor. Afrika, hem stratejik hem de ekonomik coğrafyada artan önemi nedeniyle süper ve büyük güçler, özellikle de Amerika Birleşik Devletleri, Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki rekabetin sahasına dönüştü.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Wagner'in Mali, Orta Afrika Cumhuriyeti ve başka yerlerdeki rolünü elbette sürdüreceğini söyleyerek, bu konuda net ve önemli bir mesaj verdi.

Örneğin Libya'da, kurulması gereken yönetimin niteliği bakımından Batı ile dost Arap ülkeleri ile Rusya arasında bir çıkar kesişimi söz konusu. Libya'daki “çatışma sahnesinde” Wagner’in de savaşması, bu çıkar kesişiminin çatışma zemininde desteklenmesine katkıda bulunuyor.

Rus evi içinde ilişkilerin, özellikle askeri güvenlik açıdan yeniden düzenlenmesi ve bunun gördüğümüz gibi, ihtiyaç duyulduğunda meseleleri kolaylaştırmak için, stratejik müttefik Belarus ile net bir koordinasyon içinde yapılması, Wagner'in gönderdiği itaatsizlik mesajını takip edecek aşamanın başlığıdır. Bu mesaj sahiplerine ulaştı ve halihazırda ilişkileri yeniden düzenlemek, o “kartı” daha iyi kontrol etmek, feshetmek yerine uysallaştırmak için bu mesaj üzerinde çalışılıyor. Bunlarla beraber, mesajın, Moskova için dünyanın farklı yerlerinde stratejik bir işlevi bulunan bu askeri aracın gelecekteki rolü, ağırlığı ve statüsü üzerindeki yansımaları da ele alınıyor.