Çin internet literatüründe öncü konumda

Biz halen kitapların akıbetini merak ederken ve Arap yayımcıları içinde bulundukları zor durumdan kurtulmak için yaptıklarına hayret ederken Çin yeni yazılara ve aletlere yönelik küçük adımlar attı. Başta Avrupa olmak üzere tüm Batı, Çin’in bu adımlarını giderek artan bir şaşkınlık ile izliyor.
Çin, yirmi yıldan uzun bir süre önce geleneksellik ve denetim korkusunu atlayarak internette edebiyat yazmak, edebiyata resmiyet kazandırıp organize etmek ve ivme kazandırmak için bir kapı açtı. Bugün otuz beş yaşın üzerindeki tanınmış yazarlar dijital sitelerde yayın yapmaya başlayanlardır.
Dikkatli bir düzenlemeye tabi olan bu sitelere güveniyorum. Bu sitelerin bazıları oldukça büyük ve itibarlı. Yarısından fazlası genç olan 19 milyonu aşkın yazardan bazıları büyük ün kazandı. Bu literatürün verimli ve piyasa ekonomisine dahil olmasına yönelik bir ilgi var. Sitedeki yazılar ister inanın ister inanmayın, yılda yaklaşık üç milyar dolara ulaşan gelir üretti. Gerçekten korkunç bir meblağ… Diğer yandan özelleşmiş sitelerin ana lansmanı, ticari ve edebi niyetlerle birlikte gerçekleşti.
Resmi veya geleneksel edebiyat kategorisinde tanınan, popüler ve eğlenceli hale gelen çevrimiçi edebiyat sistemi kağıda taşındı. Çinceden dünya dillerine çevrilmesi için lobilerden yararlanıldı. İnternette birden fazla ülkede çeviri yapan, literatürünün aktarımını kolaylaştıran ve başta Avrupa olmak üzere yabancı dillerde tanınmasını sağlayan Çinliler var. Böylece rekor bir dönemde üç binden fazla eser bu mekanizma sayesinde farklı dillere çevrildi. Elbette bu, bizim milletlerimizin ve dillerimizin ihmal edilmesi, dilimizin tercüme edilmemesi, eserlerimizin okunmaması ve bize ilgi duyulmaması sebebiyle ağlamamızdan daha yararlıdır.
Yeni durum, Çin edebiyatının teknolojik devrim nedeniyle öldüğünü düşünen, Avrupa'yı ziyaret edip metroda okuyucuların elinde kitapları görünce ağlama ihtiyacı hisseden ve Çin'de kapanan kütüphanelere yakınan Dai Seiji gibi geleneksel bir Çinli romancıyı tatmin etmiyor. Halen ülkesinde çok büyük kütüphaneler olmasına rağmen...
Genellikle internet yazarı, çalışmalarını bölümler halinde kaleme alır ve yayınlar. Bu, okuyucuların etkileşimde bulunmasına, fikirlerini ifade etmesine ve sorular sormasına olanak tanır. Aynı şekilde eleştiri veya övgü, yazarın kendi üslubunu, yeniden gözden geçirmesini ve gelişim kaydetmesini sağlayabilir. Okuyucular, metni beğenmelerine göre abonelik öder veya bağış yaparlar. Bu da en sevdikleri yazar için bir teşvik, bir tür minnettarlık veya güzel bir çalışmanın takdir edilmesidir. Edebiyat platformları, tarama işlemine yardımcı olan birinci sınıf yazarların isimlerini sınıflandırmaya, teşvik etmeye ve duyurmaya başvurur. Okuma kulüpleri ve hayran grupları da sevdikleri bir yazarı teşvik eder veya başka yazarların okunmasını tavsiye ederler.
Çin böylece gönüllü olarak edebiyat üzerindeki denetiminden vazgeçerek yeni bir yayıncılık sistemi geliştirdi. Kitapların tanıtımını ve bakış açısını desteklemesini isteyen edebi eserler, yıllarca resmi sansüre maruz kaldı. Yeni yüzyılın şafağında genişleyen bir bedenden daha fazlası olana kadar artan bir marj bıraktı. Ama kaosa bağlı değil. Sitelerde ihlalleri bildiren okuyucular için komiteler ve ödüller vardır. Çin yönetimi her şeyi düşündü; edebiyatı canlandırmaktan, ekonomik olarak yatırım yapmaya, rafine etmeye ve iyileştirmeye ve tamamen istediğiniz gibi sunmaya kadar... Çinliler için her sorunun bir çözümü vardır. Bu, bir deneyimden öğrenilen en güzel derstir. Çinlilerde fikri ve edebi mülkiyet ikilemini çözmek de dahil her sorunun çözümü bulunur.
Çinli-Amerikalı iş insanı William Chu 1997'de, o zamanlar türünün ilk örneği olan bir edebi ticaret sitesi kurdu. Siteler 21’inci yüzyıla girene kadar gelişmedi ve buralardaki edebi hareket de canlanmadı.
Son yıllar ise büyük bir patlamaya tanık oldu. Başarılı olan yazılar dijital alanlarından kağıt baskıya ve daha geleneksel tirajlara aktarıldı. Dikkatlice bakarsanız internetteki Çince metinlerin film yapımcıları, elektronik oyun tasarlayanlar, çizgi romanlar ve diziler için zengin bir materyal haline geldiğini görürsünüz. Böylece, bu literatürden gelecek vaat eden kültürel endüstriyel ürün dallanıp budaklanmaya başladı.
Roman en popüler tür olmasına rağmen şiir, açık metinler, kısa öyküler ve tarihi anlatılar da mevcut. Alan, ek çalışma yapma veya birlikte yazma girişimleri de dahil tüm yazılı formlara ve her keimden okuyucuya açıktır. Bir zamanlar bizim için kâğıdı icat edenler ve dünyanın en önemli yazı aracının tanınmasını sağlayanlar, bugün başkalarından gelen bir araçtan yararlanarak fikirlerini, ürünlerini ve yeniliklerini kalıplarına döküyorlar. Aslında internette Çin'in edebi yazı deneyimi tamamen mükemmel sayılmaz. Pek çok kişiye hitap etmeyebilir ancak bir öncü olarak kabul edilir ve benzersizdir. Modern Arap edebiyatını çok karanlık bir yere getiren kültürel çevrelerde felç ve ikiyüzlülükten kurtulmanın en uygun yolu okuyucu-bilgelik olabilir.