Son tapınak ABD Merkez Bankası’nın gizemleri!

Son günlerde dünya çapında ister bireysel ister finansal kuruluş olsun çok sayıda yatırımcı, eli kalbinin üzerinde korku, panik ve telaş içinde ABD'nin etkili bankalarından Silicon Valley Bank'ın büyük çöküşü ve iflasından bahseden endişe verici haberleri ve rahatsız edici ayrıntıları takip ettiler. ABD yönetimi ve Başkan Joe Biden, mevduat sahiplerinin parasını sigorta güvencesi ve garanti altına alma sözü vererek bu korkunç sahnenin yansımalarını sınırlamak için kişisel olarak müdahale etti. Ancak bu siyasi duruş, insanları bankacılığın durumu konusunda rahatlatmak için yeterli değildi, çünkü çok sayıda mevduat sahibinin hesabındaki parayı çekmeye yönelmesiyle diğer bankalar da sarsılmaya ve Silicon Valley Bank'ın başına gelen kaderi paylaşma tehlikesi yaşamaya başladı. Bunun üzerine büyük bankalar mesela First Republic Bank’ı kurtarmak için müdahalede bulundular ve son anda çöküşünü engellediler. Bu gerilim, ABD'deki önemli sayıda bölgesel ve küçük bankanın, banka müşterilerinin hesaplarından para çekme limitini sınırlı bir süre için yasal güvenceye alınmasına neden oldu ki bu da karşı karşıya oldukları risklerin boyutunu gösteren bir adımdı.
Bu sahnenin yansımaları dünya genelinde finans piyasalarında sarsıntılara neden oldu ve yatırımcıların endişe ve korkusu nedeniyle borsalarda düşüşler yaşandı. Avrupa'da bankacılık sektörü bir korelasyon halindeydi ve büyük bankaların hisse senedi fiyatları keskin bir şekilde düştü. Bu da İsviçre Merkez Bankası'nın, Credit Suisse Bank’ın iflastan kurtarılması ve dev rakibi UBS tarafından satın alınması ve devralınması için müdahale etmesine yol açtı. Bu yeni mali kriz, ABD Merkez Bankası'nın veya resmi adıyla Federal Rezerv Sistemi’nin (FED) ABD para politikasındaki rolünü, özellikle ABD ekonomisi ve daha genel olarak küresel ekonomi üzerindeki büyük etkisini yeniden gündeme getirdi.
FED, Kongre'nin denetimini devre dışı bırakmak ve aşmak için Amerikan ticari bankaları tarafından kurulan ve kontrol edilen büyük ve muazzam güce sahip bir merkez bankasıdır. Teşvik ettiği en önemli değerlerden oldukları için şeffaflık, hesap verebilirlik ve demokrasi hakkındaki tartışmalar ABD'de bitmez, ancak görünüşe göre bunlar FED için geçerli değil. Zira ABD'deki karar alıcı kurumlardan biri tarafından yakın zamanda hazırlanan bir rapor, FED’i ABD'de demokrasiden en uzak kurum olarak tanımladı. FED, bağımsız denetleyici kurumlara mali raporlar veya hesap özetleri sunmaz ve Kongre’de FED’i herhangi bir konuda sorgulayacak veya inceleyecek bir organ yok. ABD Başkanı, FED başkanını atayabilir, ancak onu görevden alma veya işine müdahale etme hakkı yok.
Son dönemde ve özellikle de dünyayı kasıp kavuran, küresel finansal koşulları etkileyen Kovid-19 pandemi krizi döneminde, konunun hassasiyetine ve ciddiyetine rağmen herhangi bir yasal veya kanuni sorgulamaya tabi tutulmadan FED, beklenen mali açığı kapatmak için büyük miktarda para bastı, piyasalara 6,7 trilyon dolardan fazla olduğu tahmin edilen bir para enjekte etti. Tarihin en büyük para basma deneyimi olarak adlandırılan bu önlem piyasaların bozulmasına, dünya ekonomisinin yıkımına ve dünyanın hâlâ muzdarip olduğu korkunç enflasyon oranlarının ortaya çıkmasına yol açtı. Bu önlemlerden yalnızca ABD’de yüzde 1’lik kesim olarak adlandırılan zenginler yararlandı.
Kısacası, FED demokratik olmayan bir kurumdur ve yönetiminde seçilmiş bir figür yoktur, herhangi bir denetleme organına veya yasal ya da kanuni referansa tabi değildir. Batı, FED ve Uluslararası Para Fonu (IMF) aracılığıyla muğlak, demokratik ve şeffaf olmayan bir model olan Amerikan modeline daha çok benzemeleri için bağımsızlık bahanesiyle dünya çapındaki merkez bankalarını açıkça etkilemeye çalışıyor. ABD'nin önemli bankacılardan birinin tanımladığı gibi FED; belirsizliği, gücü ve dünyayı kontrol etme ve etkileme yeteneği ile ‘son tapınaktır.’ O, para politikalarını kontrol etme fikrinin ötesine geçen, büyük gücün kapalı kulübüdür.
FED, faiz oranlarını değiştirmek veya ABD doları basmak yoluyla, ABD'nin uluslararası ekonomiyi etkilemek ve üzerindeki kontrolünü artırmak için sahip olduğu en önemli araçlardan biridir. Bu nedenle, en az nükleer cephane kadar önemli ölümcül bir güç oluşturmaktadır.