Savaşta alınan acımasız bir zafer, aptallıklar yapmaya sevk edebilir; Saddam, İran ile savaşından zaferle çıktığında, rejimini yıkan Kuveyt'i işgal etme aptallığına düşmüştü. İngiltere, İkinci Dünya Savaşı'ndaki zaferinden sonra Churchill'i seçmeyerek herhangi bir aptallıktan kaçınmıştı. Çarlık Rusya'sından Sovyetler Birliği ve Rusya Federasyonu'na kadar, Rusya'nın darbeler, isyanlar ve dikkat çekici kişiliklerle dolu uzun bir tarihi bulunuyor. Yevgeny Prigozhin'in macerasının da ne kendisi ne de Rusya için iyi sonuçları olmayacak.
Rusya-Ukrayna savaşının üzerinden geçen 1 buçuk yılın ardından baskılarını eşi benzeri görülmemiş boyutlara çıkaran, bu baskıları beyhude ve hiçbir amacına ulaşamamış gibi görünen Batı ülkelerinin aksine, Moskova, sertliğine ve yoğunluğuna rağmen savaşı kazanıyor gibiydi. Ama bu sırada Rusya'da, Rus ordusu liderliği ve Savunma Bakanlığı ile Ukrayna içinde en şiddetli savaşları veren “Wagner Özel Kuvvetleri” askeri grubu arasında güçlü gerilimler birikmekteydi. Ne var ki bu güçlerin askeri olarak isyan edeceklerini, Ukrayna'yı terk edeceklerini, askeri olarak Rusya'nın başkenti Moskova'ya yöneldiklerini açıklayacaklarını kimse tahmin etmemişti.
Bu, herhangi bir siyasi veya askeri mantığın dışında dramatik bir değişim. Aniden, iki gece önce Prigozhin, Ukrayna'dan çekildiğini ve Ukrayna'daki savaşın ikmal hatlarında stratejik bir konuma ve olağanüstü bir öneme sahip olan Rus şehri Rostov'un kontrolünü ele geçirdiğini duyurdu. Rostov'dan sonra kuzeye Lipetsk'e ve oradan da başkent Moskova'ya gideceğini deklare etti ve "Devam edeceğiz, sonuna kadar gideceğiz" dedi. Başta ordu liderlerini hedef alırken, Devlet Başkanı Putin'in yaptığı konuşmanın ardından, hedefini yükselterek Rusya'ya yeni bir devlet başkanı vaat etti.
Rus-Ukrayna savaşındaki durumu analiz edenler veya gözlemleyenler bu garip senaryodan hiç bahsetmediler, fakat birçok Hollywood filminde on yıllardır Rusya ile ilgili benzer senaryolardan bahsedildi. Rus generallerinin Moskova'daki merkezi otoriteye isyan ettiği ve bazılarının nükleer silahları ele geçirdiği, dünya ve güvenliği için ciddi bir tehdit oluşturduğu senaryolar çekildi. Prigozhin bu korkunç senaryolara benzer bir noktaya ulaşabilir mi?
Dünya, Wagner Kuvvetleri’nin Rusya tarafından daha hafif bir şekilde hareket edecek ve savaş yerlerine daha hızlı intikal edecek şekilde eğitilmiş, oluşturulmuş, desteklenmiş ve geliştirilmiş özel askeri kuvvetler olduğunu biliyor. Vahşi savaş yöntemi, etkili ve yıkıcı taktikleriyle tanınıyor. Rusya, devlet olarak bu kuvvetlerin eylemlerinin sonuçlarına katlanmıyor. Rusya Wagner’i 2014 ve 2015'te Kırım ile doğu Ukrayna'da, ardından Suriye, Libya ve Afrika'da kullandı. Bir buçuk yıl önce Wagner Ukrayna'da savaşmak için Rusya'ya geri döndü ve iki gün önce de isyanını duyurdu.
Olaylar hâlâ sıcak, hızla gelişiyor, birbirini takip ediyor ve henüz net bir resmi şekillenmedi. Wagner Kuvvetleri komutanının Devlet Başkanı Putin ile kişisel bir ilişkisi var ve herkes Putin'in gecikmeyen konuşmasını bekliyordu. Putin konuşmasında Prigozhin’i vatana ihanetle suçladı, peşine düşmekle, güçlü ve sert bir şekilde cezalandırmakla tehdit etti. Putin'in böyle bir konuşma yapması bekleniyordu, zira hiçbir başkan, paramiliter bir grubun kendi silahlı kuvvetlerine ve ordusuna isyan etmesini kabul edemez. Buradaki soru şu: Ordusu, istihbaratı ve güvenlik güçleriyle Rusya devleti, Rusya'nın içinden geçtiği bu kadar zor koşullarda böylesine istisnai bir olayla nasıl başa çıkacak? Cevap, birbirini izleyen olayların hızıyla hızla netleşecek.
Sorular yanıtlardan çok olmaya devam ediyor; Wagner'in yaklaşık 25 bin savaşçıdan oluşan özel askeri kuvvetlerinin dünyanın en güçlü ikinci ordusuna karşı koyabileceği nasıl düşünülebilir? Hafif ve orta silahlarıyla, kabul görmüş tüm uluslararası askeri standartlara göre vurucu gücün tüm unsurlarına sahip bir ordunun karşısında nasıl durabilir? Bu güçlerin komutanının, Batı'nın Rusya'ya ve Başkan Putin'e yönelik katı ve benzeri görülmemiş saldırısıyla bir ilgisi var mı? Rusya'nın başkenti Moskova'yı hedef alırken kuvvetleri için gereken ikmal hatlarını nasıl temin edebilir? Bu büyüklükteki istisnai ve beklenmedik bir olay karşısında bu tür soruların bir sonu yok.
Başkan Putin, ilk konuşmasında, "herhangi bir isyana verilecek yanıtın katı, kararlı ve sert olacağını" ifade etti. Wagner Kuvvetleri’nin eylemlerini sırttan bıçaklanma ve silahlı isyan olarak tanımladı. Bu isyanı örgütleyenlerin iç hainler olduklarını belirtti ve “isyanları örgütleyenler, ülkeyi teslim olmaya ve iç savaşa itmeye çalışıyorlar" dedi. "Herhangi bir iç huzursuzluk devlet için ölümcül bir tehdit oluşturmaktadır ve Rus halkına indirilmiş bir darbedir” diye ekledi. Hiçbir devlet başkanının Putin’in bu güçlü tutumundan daha yumuşak ve kararsız bir duruş sergilemesi beklenemezdi.
Böyle bir isyanın sadece Rusya için değil tüm dünya için oluşturabileceği tehlikenin boyutlarının farkında olarak, Batılı ülkelerden gelen tepkiler, isyanın sonuçları konusunda endişeli ve uyarıcı nitelikteydi. Ukrayna’nın tepkisi ise öç alır şekildeydi ki bu da normal. Ukrayna, Rusya ile şiddetli bir savaş içinde olduğundan, ondan başka türlü bir tepki beklenemez.
Putin ihanet ve isyandan bahsederken, Rus istihbaratı ülkenin bölünmesinden ve iç savaştan bahsediyordu. Çeçenistan Devlet Başkanı Ramazan Kadirov, Putin ve Rus ordusunun yanında durdu ve sert yöntemler kullanmakla tehdit etti. Prigozhin önce Genelkurmay Başkanı’nı ardından Savunma Bakanı ve son olarak Başkan Putin'i hedef alırken, haberler, Rusya'ya komşu Belarus’ta Putin'in müttefiki olan Devlet Başkanı’na karşı benzer bir isyan çağrısından bahsetti.
Bu istisnai ve büyük bir olay, büyük Rus-Batı çatışmasında ve iki taraf arasındaki Soğuk Savaşta oyunun kurallarının çoğunu değiştiriyor. Ukrayna karşı taarruzu öncesinde Wagner Kuvvetleri tarafından boşaltılan mevziler Ukrayna kuvvetlerinin görevini büyük ölçüde kolaylaştıracağından, Rusya-Ukrayna savaşında da oyunun kurallarını değiştiriyor. Rus ordusunun askeri isyanla mücadele etmekle meşgul olması, kısa sürede Wagner Kuvvetleri’nin yerini doldurmasını zorlaştıracak. Yaklaşık 1 buçuk yılda tesis edilen Rus askeri başarıları birkaç gün veya hafta içinde kaybedilebilir ve bir hiç haline gelebilir.
Milis grup her yerde ve her zaman milis olarak kalır. Milis grup bir devlet gibi düşünemez. Rusya'nın hatası belki de Rusya'nın Suriye, Libya ve Afrika'daki askeri hedeflerine hizmet etmek için yıllar önce Rusya'dan ayrılan, hizmetleri, bölgesel ve uluslararası çatışmalar pazarında satışa sunulan Wagner Kuvvetleri’ni Rusya'ya geri getirmesiydi. Ortadoğu'nun karışıklıklar yaşayan ülkelerinin vatandaşları, bu milis grupların nasıl ulusal, mezhepsel, dinsel sloganlar altında devlete ve halka karşı cephe alabileceklerini çok iyi biliyorlar.
Son olarak Rusya'daki olay hâlâ sıcak ve boyutları henüz ortaya çıkmadı ancak olayların hızı gelişmeleri gözler önüne serecektir.
