Ukrayna Silahlı Kuvvetleri eski Başkomutanı Valeri Zalujni, Kuzey Kore askerlerinin ve insansız hava araçlarının Ukrayna'ya karşı savaşında Rusya'yı aktif olarak desteklemesini delil göstererek “Üçüncü Dünya Savaşı'nın başladığını” ilan etti. Geçen hafta çarşamba günü düzenlenen Ukrainska Pravda ödül töreninde Zalujni şunları söyledi: “Ukrayna artık sadece Rusya'ya karşı savaşmıyor. İnsansız hava araçları sivilleri öldürüyor ve Kuzey Kore ve Çin silahları Ukrayna topraklarını vuruyor.” Zalujni, Batı'nın tereddüdünü eleştirdi. Ukrayna'nın ileri teknolojiye güvenmesi gerektiğini vurguladı, ancak artan düşmanlardan oluşan bir koalisyona tek başına karşı durup duramayacağını sorguladı.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Ukrayna'daki savaşın nasıl yürütüleceği konusunda ikisi arasında artan gerilimin ardından, stratejik ve siyasi görüş ayrılıklarının yanı sıra, Zalujni'nin büyük popülaritesinin onu potansiyel bir siyasi tehdit haline getirmesi nedeniyle geçen şubat ayında Zalujni'yi görevden almıştı.
Zalujni, 24 Şubat 2022'de başlatılan ilk Rus saldırısını başarılı bir şekilde durdurup püskürtmesi ile biliniyor. Ama daha sonra bu başarısı geçen yıl yapılan karşı taarruzun başarısızlığıyla gölgelendi. Onun görevini Cumhurbaşkanına daha yakın görülen General Oleksandr Sırski üstlendi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna savaşının küresel hale geldiğini söyledi. Geçtiğimiz perşembe günü yaptığı ulusal konuşmada, Kremlin'in Ukrayna'ya karşı savaşının “küresel nitelikte unsurlar kazandığını” duyurdu. Rusya'nın, “silahlarının bizim tesislerimize karşı kullanılmasına izin veren ülkelerin askeri tesislerine karşı silahlarını kullanma hakkına sahip olduğunu” söyledi.
Ukrayna'nın Amerikan yapımı ATACMS füzeleri ile İngiliz Storm Shadow füzelerini kullanarak Rusya içine saldırılar düzenlemesinin ardından Kremlin, Ukrayna'nın Dnipro şehrindeki füze fabrikasını hedef alan yeni orta menzilli süpersonik füzesi Oreşnik ile misilleme yaptı.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Rusya'nın eylemlerini “bu savaşın ölçeğinde ve vahşetinde tehlikeli bir artış” olarak tanımlayarak, gerilimin yükseltilmesini kınadı ve güçlü bir uluslararası tepki çağrısında bulundu.
Geçtiğimiz eylül ayında Başkan Putin, Rusya'ya karşı bahsi geçen füzelerin kullanılmasının “çatışmanın özünü ve doğasını değiştireceğini” söylemiş ve Rusya'nın karşılık vereceği konusunda uyarmıştı. Putin ayrıca Rusya'nın nükleer doktrininde de revizyonlar yapılacağını duyurmuştu ve bunları salı günü resmileştirdi. Bu da Batı'ya karşı bir başka ikna edici ve “ATACMS füzelerinin fırlatılmasının sorumlusu sensin” anlamına gelen bir uyarıydı.
ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin Ukrayna'ya uzun menzilli füze temin etme kararını çok geç ama yine de memnuniyetle karşılanacak bir karar olarak görenler var. Onlara göre bu, başkan seçilen Donald Trump'a Moskova ile yapılacak herhangi bir müzakerede “dünyadaki tüm nüfuzu” sağlamaya yardımcı olabilir.
Öte yandan eski bir İngiliz ulusal güvenlik danışmanı, “Rusya'nın Kuzey Kore'ye ait insansız hava araçlarını ve füzelerini Ukrayna'ya yağdırmasının iyi olduğunu düşünen ama Ukrayna’nın Batı tarafından sağlanan silahların Rusya'daki meşru hedefler üzerinde kullanımını gerilimi pervasızca yükseltmek olarak tanımlayan” bir tutum benimseyen Putin'in ikiyüzlülüğüne işaret etti.
Ancak Başkan Trump'a, Putin'in katılığının, esnekliğinin ve engelleyici ve stratejist olarak rolünün artık çoğu insan için açık olduğu yönünde değerlendirmelerde bulunan Amerikalı güvenlikçi sesler de var ve bu Trump tarafından da gayet iyi biliniyor. Daha az açık olan ise istikrar ve öngörülebilir politikaları tercih eden Putin'in halen Trump'a karşı temkinli olması. Eski Rusya devlet başkanı Dimitri Medvedev'in ifadesiyle, Putin Trump'ın “tepeden tırnağa bir iş adamı” olduğuna inanıyor. Güvenlik alanından kişiler Trump'a şunları da söylüyor: “Hiç şüphe yok ki, Putin'in tebrik mesajında (cesaret) ve (erkeklik) gibi niteliklerinize övgüde bulunarak size çağrıda bulunmaya çalıştığını duydunuz. Belki o ve Rusya sizi iş yapabilecekleri biri olarak görüyorlar.”
Ayrıca şunu da ekliyorlar: “Trump'ın kararlarında belirsiz olma yeteneği aynı zamanda kendisi, ABD ve NATO, Avrupa Birliği ve Ukrayna'daki müttefiklerimiz için de büyük bir potansiyel değerdir.” Daha önce Rusya'nın saldırganlığına karşı savunmasında Ukrayna'yı desteklemeye daha az meyilli olduğunu gösteren Trump’a şunu söylüyorlar: “Ruslardan Ukrayna'da derhal ateşkes talep etmelisiniz. Müzakere konumumuzu ve varlıklarımızı güçlendirmeli ve aynı zamanda Putin'e, iyi niyetle müzakere yapmaması durumunda, bizim ve (Başkan Joe Biden'ın son iki buçuk yılda çok dikkatli bir şekilde konuşlandırdığı) NATO'nun tüm diplomatik, askeri, istihbarat ve ekonomik varlıklarının Ukrayna'yı desteklemek için etkinleştirmeye hazır olunduğunu bilmesine izin vermelisiniz.” Şunu da ekliyorlar: “Böyle bir müzakere tutumuna Rusya'ya yönelik yaptırımların kademeli olarak hafifletilmesi, Rusya'nın, büyük ve tarihi bir ulus, bir süper güç ve BM Güvenlik Konseyi'nin daimî bir üyesi olarak, dışlanmışlar ekseninin bir parçası olarak kalmak yerine, nihayetinde uluslar ailesine yeniden katılması için bir diplomatik süreç eşlik edebilir.”
Kamuoyunun büyük bir bölümünün görüşünün aksine ABD, Ukrayna'da kalıcı barışın sağlanması için mümkün olan en iyi arabulucu olmaya devam ediyor. Güvenlik uzmanları, “Ukrayna'daki varlıklarımızdan yararlanmanın Rusya'ya, aynı zamanda dolaylı olarak Çin, Kuzey Kore ve İran'a da güçlü bir caydırıcılık mesajı göndereceğine” dikkat çekiyor.
Ancak ABD, Amerikan savunma şirketlerini, Ukrayna'ya verilen desteği baltalamaya yönelik daha geniş bir çabanın parçası olarak, Rusya'nın bu şirketleri hedef alabilecek sabotaj eylemlerinde olası bir artışa karşı uyarıyor. Ulusal Karşı İstihbarat ve Güvenlik Merkezi geçtiğimiz perşembe günü yöneticileri, Kremlin'in istihbarat servislerinin Avrupalı savunma şirketlerine karşı yıkıcı faaliyetlerde bulunduğu ve bu operasyonların ABD'yi de kapsayacak şekilde genişletilebileceği konusunda uyardı.
New York Times'ın haberine göre, bu uyarı kısmen Rusya'nın bir Alman silah üreticisinin başkanına yönelik suikast planıyla ilgili endişelerden kaynaklandı. Asıl soru şu: Başkan Trump hangi Rusya'yı evcilleştirecek?
