Nesnel olarak, bütçe ve ilgi açısından ülkelerimizde bilimsel araştırmaların payı zayıf ile mütevazı arasında değişmektedir. Buna rağmen toplumlarımızın zekâsı ve bilimsel araştırma alanındaki mevcut asgari yetenekleri, seçkin bilimsel araştırmaların üretilmesini ve bilim alanında uluslararası figürlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Uzun yıllar bilimsel araştırmanın zengin ve büyük ülkelerin lüksü olduğu fikrinin hüküm sürdüğünü kabul etmek önemlidir. Elbette bu fikir doğrudur ve bu gerekçelerin başında bilimsel araştırmaların para ve zengin ülkelerin yapabileceği büyük yetenekler gerektirmektedir.
Ancak can alıcı soru şudur: Bilimsel araştırmalar ülkeleri zengin, büyük ve gelişmiş yapmaya ne ölçüde katkıda bulundu?
Bilimsel araştırmayı teşvik eden ve destekleyen bir bilimsel ortam ve iklim oluşturmak için bugün ihtiyacımız olan şeyin bu net yaklaşım olduğuna inanıyoruz. Aslında bilimsel araştırma, stratejik ve gerekli olduğu kadar lüks değil.
Diğer yandan bilimsel araştırmaya lüks kapısından bakma yaklaşımı belli bir tarihsel dönemde anlaşılabilmiş ve hoş görülebilmişti. Ancak bugün, iklim değişikliği konusunda dünya insanının aşina olduğu şeyler, güçlükle sakinleşen küresel hareket, beklenmedik olanın dünyanın kaygılarına hâkim olması ve ortaya çıkan krizlere müdahale eden takvimlerin ayarlanması nedeniyle gezegenimizdeki varoluş, bilimsel araştırmanın insanlığa sağlayabileceği çözümlerle bağlantılıdır. Günümüzde değişimin hızlı temposu karşısında zengin ülkelerin bilimsel araştırma ürünlerinden faydalanmak için onlarca yıl beklemek artık mümkün değil. Dolayısıyla varlığı garanti altına almanın çözümü her şeyden önce insana, insan zihnine ve bilime yatırım yapmaktır.
Bu açıdan bakıldığında, günümüzde bilimsel araştırmalara en çok ihtiyaç duyan kesim yoksullardır. Çünkü özellikle sağlık ve tarım alanındaki şaşırtıcı yenilikler yoksulları bambaşka bir ufka taşıyacağından, bilim insanlarının çözümleri ve icatları onların durumunu iyileştirebilir. Buna sadece kişiler ve halklar değil, devletler de dahildir. Sınırlı bütçeli, pahalı ve devasa teçhizat tedarik edecek kaynaklara sahip olmayan ülkeler, bilimsel araştırma ve yapay zekaya bir miktar para harcayarak ondan yararlanabilirler. Dolayısıyla bilimsel araştırma, bilimden yoksun bir şekilde çözülemeyecek sorunlara çözüm getirmenin yanı sıra ülkelerin ve toplumların harcamalarının azaltılmasına da katkı sağlamaktadır.
Teklifimizin daha açık olması için birkaç soru soracağız: Bugün su kıtlığı sorununu nasıl çözeceğiz? Sağlık sektörü, özellikle çok pahalı tıbbi ekipman sağlamanın zorluğu ile yapay zekadan ne kazanabilir? Mütevazı doğal kaynaklara sahip ülkeler için enerjinin yolu nasıldır? Bir gün tükenecek enerjilerin alternatifi nedir?
Bilimsel araştırma, gerçekten de yetenekleri konusunda mütevazı olan insanların özlemidir ve aynı zamanda gelişmiş zengin ülkelerin zenginliğinin devam etmesinin de garantisidir. Ayrıca devletin yetenekleri zayıf olsa bile gelişmiş ülkeler arasına girmek, yalnızca bilimsel araştırmalarla ve ona saygı duymakla olur. Çünkü çözüm ve tedavi, zayıflığın ve yoksulluğun tezahürlerinin üstesinden gelmek için bilimsel araştırmalara güvenmekten geçiyor. Sağlık hakkı, beslenme hakkı, ulaşım hakkı ve kaliteli eğitim hakkı gibi pek çok hakkın pahalı olduğu için bazı ülkeler tarafından yerine getirilemediği göz önüne alındığında, insan hakları alanına dahil olmanın kendisinin bilimsel araştırma üzerine bir bahis yüklediğini unutmuyoruz. Günümüzde bilimsel araştırma, geniş ufku ile ucuz çözümler sunmakta ve bu hakların yaygınlaşmasını sağlamaktadır.
Ayrıca bilim insanlarımızın gelişmiş dünyaya beyin göçü ve yabancılaşması olgusu, bilimsel araştırmanın büyüdüğü ve geliştiği bilimsel bir ortam sağlarken, gelecek vaat eden araştırmacının ülkesine yerleşmesine yardımcı olacak önlemlerin geliştirilmesi ve daha fazla dikkat edilmesi gereken olgulardır.
Bilimsel araştırmaların, yoksulluğun, açlığın, eşitliğin ve fırsat eşitliğinin ortadan kaldırılmasını amaçlayan ülkelerin can simidi olduğu fikrini yaymak için çalışmanın önemli olduğuna inanıyoruz. Çünkü bilimsel araştırmanın avantajı, olmayan çözümlerle göz kamaştırmasıdır. Ancak insan zihni, kronik hastalıkların tedavilerini iyileştirme işini yapan ve pahalı ekipmanları, zenginlerden önce yoksulların erişebileceği ve mevcut olanlarla değiştiren bir gerçeklik haline getirir.
