Abdulmunim Said
Kahire’de Mısır Gazeteciler İdaresi Meclisi Başkanı ve Kahire Bölgesel Strateji Çalışma Merkezi Yönetim Müdürü
TT

Yeni Soğuk Savaş!

“Savaş” genellikle iki taraf arasındadır ve soğuk olduğunda, silahlanma yarışlarından istihbarat kullanımı, ittifakların kuruluşu, bölgelerde nüfuzun genişletilmesi ve rakipler üzerinde baskı kurulmasına kadar tüm güç unsurlarının kullanılması anlamına gelir. Sıcak savaş patlak vermediği sürece, bunlar ve daha fazla güç unsuru kullanılır. Soğuk Savaş, rakiplerin liderlerini ve karşı tarafın siyasi elitini etkilemeyi amaçlayan psikolojik bir bileşene sahiptir. Genel olarak, iyiliğin bir tarafta, tüm kötülüğün diğer tarafta toplandığına dair bir inanç taşıyan yanı da vardır. Mahan ve Mackinder'dan modern çağdaki diğerlerine kadar uluslararası ilişkiler uzmanları, kara güçleri, yani karada genişlemeye meyilli olanlar ile deniz yoluyla genişleyen deniz güçleri arasında çatışmanın kaçınılmaz olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Klasik olarak, Britanya -ve şimdi Amerika Birleşik Devletleri- kastedilen deniz gücüydü, Rusya ise -ve şimdi Çin- kara gücü modelidir. Tarihsel olarak zafer, iki dünya savaşını ve ardından ABD'yi dünyanın tek süper gücü haline getiren Soğuk Savaş'ı kazanan deniz gücünündü. Ancak bu, çatışmanın sonu anlamına gelmiyordu. Rusya, Ukrayna'yı işgal ederek ve doğuda yer kalmadığı için batıya doğru genişleyerek bu normun dışına çıktı.

Şimdi dünya, nükleer silahlar sıcak bir savaşa karşı bir caydırıcı olmaya devam edeceği için muhtemelen soğuk geçecek yeni bir savaş dönemine giriyor görünüyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın Avrupa kıtasını bypass ederek dostu Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile anlaşma yapma girişimleri, Putin ile Ukrayna lideri Zelenski arasında bir görüşme gerçekleştirmeye bile yetmedi. Bir an için Trump, Brüksel lehine olan ticaret dengesi konusunda Avrupa Birliği ile ekonomik olarak yüzleşerek, müttefiklerin tamamen Washington'a bağımlı olduğu NATO ile daha tehlikeli bir çekişmeye girerek Batı ittifakını paramparça etmiş göründü. Yaşananlar, ABD'nin ticaret açığını kapatmak için Avrupa'da bir uyanış ve müttefikler arasında savunma harcamalarını GSYİH'nin yüzde 5'ine çıkarmak için bir rönesanstı. Nitekim, Avrupalı liderler -Fransa, İngiltere, Almanya, İtalya ve Ukrayna- Avrupa Komisyonu ve NATO liderleri, Beyaz Saray'ın Oval Ofis'indeki masasında oturan Trump'a bağlılık yemini etmek için Washington'a gittiler.

80 yıl önce İkinci Dünya Savaşı, Avrupa'da Nazi Almanyası'nın Avrupa başkentlerinde, özellikle de Moskova'da yenilgiye uğratılmasının ardından sona erdi. Asya'da bitiş zamanı, Japon emperyal militarizminin yenilgisiyle aynı zamana denk geldi. Avrupa ve Asya'daki kutlamalar, iki tarafı Almanya ve Japonya'nın oluşturduğu Mihver ittifakına karşı mücadelede bir araya getiren son olayları andı. Japonya'ya karşı savaş, ABD'nin Hiroşima ve Nagazaki'ye atom bombası atmaya karar vermesiyle sona erdi. Bu yıl, Çin Halk Cumhuriyeti'nde, yeni Soğuk Savaş'ın temalarından birine dönüşen küçük adadaki (Tayvan) Çin Milliyetçi Partisi değil, Çin Komünist Partisi şemsiyesi altında, Japonya'ya karşı kazanılan zaferdeki Çin'in rolünü vurgulamak için büyük bir tören düzenlendi.

Bu seferki yenilik, yeni süper güç Çin'in, Doğu ile Batı arasında değil, Kuzey ile Güney arasındaki savaşın gerginliklerini yönetmesidir. Savaş, Çin tarzında, Avrupa ve Kuzey Amerika sınırlarına varan “Kuşak ve Yol Girişimi” boyunca uzanan ekonomik ilkelere dayanarak başladı. Bu, Brezilya, Venezuela ve Bolivya gibi Güney Amerika'dan gelen eklemelerle Afro-Asya birliğinin yeni bir canlanışıydı.

BRICS grubu Çin, Rusya ve Hindistan ile başladı, ardından Güney Afrika ve Brezilya'ya, daha sonra da diğer ülkelere yayıldı. Bu arada Asya'da, Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesi, Pekin'deki Çin askeri geçit töreninden hemen önce düzenlendi. Bu iki toplantının ilki, ABD dolarına dayanan küresel ekonomik sistemin yeniden düzenlenmesini ve Amerikan askeri ve ekonomik hegemonyasından kurtulmayı talep etmeye odaklandı. İkincisi ise, Trump'ın ABD Başkanı olması, sağı solu aşağılaması ve ülkelere gümrük tarifeleri uygulamasının ardından, tehlikeye giren küresel dengeleri yeniden dengelemeye odaklandı. Son yüksek gümrük tarifeleri, Çin ile yaşadığı tüm kriz ve çatışmaların üstesinden gelerek ABD'ye sırtını dönen Hindistan'a yönelikti. Şanghay zirvesinin ardından, 10 bin askerin ve son derece gelişmiş teknolojiye sahip silahların sergilendiği Çin askeri geçit töreni düzenlendi. Platformda, ABD'ye ulaşabilen füzeleri ve karada, denizde, havada ve uzayda görev yapabilecek insansız hava araçlarını izleyen Şi Jinping oturuyordu. Sağında Rusya Devlet Başkanı, solunda ise Kuzey Kore lideri vardı. O sırada Başkan Trump'tan 80’inci yıl dönümünü kutlayan ve üç müttefiki selamlayan bir mesaj geldi!