Geçtiğimiz hafta, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, aylar süren müzakereler ve ABD hükümetinin baskısının ardından Mısır'a doğalgaz ihracatı için “tarihi” bir anlaşmayı onayladı. Ancak şimdi, MEES dergisinin “İsrail doğalgaz ihracatı için en büyük anlaşma” olarak adlandırdığı bu anlaşmanın Mısır tarafından da onaylanmasını bekliyor.
Ağustos ayında kendisi hakkında ön mutabakata varılan anlaşma, yaklaşık 22,3 trilyon kübik feet olarak tahmin edilen kanıtlanmamış rezervlere sahip Leviathan sahasından Mısır'a 130,9 milyar kübik feet doğalgaz ihracatını öngörüyor.
Geçtiğimiz hafta nihai anlaşmaya varılması için iki önemli koşul gerekiyordu; birincisi, İsrail ve Mısır doğalgaz şebekelerini Nitzana Sınır Kapısı’ndan birbirine bağlayacak, günde 600 milyon kübik feet kapasiteli bir kara boru hattının inşası. Bu hattın inşası, ekim ayında kararlaştırılmıştı.
İkinci koşul, Leviathan doğalgaz sahasında faaliyet gösteren şirketlerin (ABD'li Chevron yüzde 39,66 hisseyle, İsrailli NewMed yüzde 45,34 hisseyle ve Ratio Energies yüzde 15 hisseyle) sahanın üretimini mevcut 1,2 milyar metreküpten yaklaşık 2,1 milyar metreküpe çıkarmak için ortak bir karar almalarıydı. Ancak İsrail'in bu koşulu onaylaması gecikti. Yine şirketler, sahadaki bu üretim artışını kabul etmeden önce anlaşmanın tamamının onaylanmasını talep ettiler.
Gazze Savaşı sırasında ve sonrasında İsrail-Mısır doğalgaz ilişkilerinde aksamalar yaşandı. Bu aksamalar Gazze savaşından sonra yoğunlaştı ve Başbakan Binyamin Netanyahu'nun müzakerelere bizzat dahil olmasına neden oldu. Görünüşe göre, ABD Başkanı Donald Trump'ın damadı Jared Kushner ve Başkan Trump'ın Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack da müzakerelerin başarılı olmasını sağlamak için müdahalelerde bulundular. Netanyahu'ya yönelik baskı, Enerji Bakanı ile ortak basın toplantısında açıklanan son onayına kadar devam etti. Ancak Netanyahu'nun, anlaşmayı birlikte duyurmak için Mısır Cumhurbaşkanı ile bir zirve düzenlemekte halen ısrarlı olduğu görülüyor.
Bu gelişme, İsrail’de gaz sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin Tamar sahasından elde edilen gazı İsrail Gaz Şirketi'ne düşük fiyatlarla satmaya zorlanmalarıyla ilgili devam eden şikayetleriyle eş zamanlı olarak geldi.
Tamar ve Leviathan sahalarından üretilen gazın bir kısmı sıvılaştırılıp Avrupa'ya satılmak üzere veya bazen de iç kullanım için Mısır'a ihraç ediliyor. İsrail'den Mısır'a toplam gaz ihracatı günde yaklaşık 981 milyon metreküp seviyesine ulaşıyordu ama Mısır, geçen yıl İsrail’den gaz ithalatını 878 milyon metreküpe düşürdü.
Bundan İsrail Enerji Bakanlığı yetkililerinin müzakereler sırasında bu ihracatların gelecekte İsrail pazarına arzı olumsuz etkilememesini sağlayan maddeler eklemeye çalıştığı anlaşılıyor. Bakanlık yetkililerinin anlaşmaya eklemeye çalıştığı önemli maddelerden biri, Leviathan sahasında faaliyet gösteren şirketlerin öncelikle iç pazardaki doğalgaz talebini karşılamalarıydı. Örneğin, eklenen maddelerden biri, Leviathan sahasından ihracatın, sahanın günlük 1,35 milyar metreküp üretim kapasitesine ulaşana kadar başlamayacağını öngörüyordu. Bu, sahanın üretim kapasitesinin yükseltilmesi konusunda anlaşmaya varıldığı, ancak iç pazara öncelik verilmeye devam edileceği anlamına geliyor.
Leviathan sahasından Mısır'a doğalgaz tedariki, sahanın rezervlerinin öncelikle İsrail'in iç talebini karşılayabilecek noktaya kadar geliştirilmesine bağlı kalacak.
Bu nedenle, şu nihai soru cevapsız kalıyor: Mısır ve nihayetinde doğalgazı satın alacak olan Mısır devlet şirketi Blue Ocean Energy'nin buna tepkisi ne olacak? İlgili Mısırlı yetkililer, İsrail'in talep ettiği zirveden önce anlaşmanın son halini gözden geçireceklerdir.
