Trump’a rağmen Pompeo Ortadoğu'da

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, 2019 yılına bölgeye kapsamlı bir gezi yaparak başlıyor. Pompeo, bugün (Salı) 8 Arap ülkesinin başkentini kapsayan bir geziye çıkıyor. ABD’nin geleceğe yönelik daha net strateji belirleme noktasında bu gezinin yeni bir bölüm oluşturması bekleniyor.
Pompeo’nun ziyareti, emekli General James Mattis’in Savunma Bakanlığı görevinden ve emekli General John Kelly’in ise Beyaz Saray Genel Sekreterliği görevinden ayrılmasına paralel olarak gerçekleşiyor.
Mattis ve Kelly, ABD Başkanı Donald Trump’ın politikalarını dizginleyebilen ve kendilerine güvenilebilecek en önemli şahsiyetlerdi. Asker kökenli emekli şahsiyetler, ABD yönetiminden ayrılmaya başladı. Yönetime geçmesinden iki yıl sonra artık Trump, askerler tarafından desteklen bir başkan değil. Trump yönetiminde üst düzey görevlere gelen ve güvenliği sağlayan General H. R. McMaster, General Kelly ve General Mattis yönetimden ayrıldı.
Trump’ın dış politikaları özellikle de askeri stratejisi hakkında pek çok soru gündemdeyken Pompeo, bölgeye geliyor. Trump’ın sürpriz bir şekilde ABD birliklerini Suriye’den çekeceğini açıklamasının ardından Mattis, geçtiğimiz ay görevinden istifa etmişti.
Trump’ın ABD birliklerini Suriye’den çekeceği kararını açıklamasından günler sonra Afganistan’dan da binlerce ABD askerini çekmeyi düşündüğüne yönelik haberler sızdı. Ayrıca Trump, DEAŞ’la mücadele etme görevini Türkiye’nin üstlenmesini önerdi. Trump, Rusya, Pakistan ve Hindistan’ın Afganistan’da rol oynayabileceğini söyleyerek Sovyet’in Afgan işgalini desteklediğini belirtti. 
Hiç şüphesiz bu açıklamalar, Trump’ın ABD birliklerini bölgeden çekip boşluğu diğer ülkelerin doldurmasını desteklediğini gösteriyor. Fakat ABD’li diplomatlar ve yetkililer, müttefikleri rahatlatmaya çalışarak ABD’nin dünyayla ilişkisini koparmayacağına dair açıklamalar yapıyor. 
ABD’li bir yetkili, Pompeo’nun ziyaretinin arka planında iki esas mesajın yer aldığını söyledi. ABD’li yetkili, ABD’nin Ortadoğu’yu terk etmeyeceğini, İran rejiminin bölgede tehlike arz ettiğini ve ülkesinin Tahran’a karşı koymak için bölge ülkeleriyle birlikte çalışacağını belirtti. Amerikalı yetkililer, her iki mesajı geçtiğimiz aylarda sürekli dile getirdi. Fakat bu hedefleri gerçekleştirmek için ABD’nin uygulamak istediği politikalar net değil.
Trump, tartışmalı açıklamalar yaparken DEAŞ’la mücadeleden ve Suriye dosyasından sorumlu eski Büyükelçi James Jeffrey ve Afganistan’da Taliban ile karışık müzakere sürecine başlayan Zalmay Halilzad gibi önde gelen diplomatlar, Riyad ve Abu Dabi’yle istişare ederek çatışmaları sona erdirmek için diplomatik girişimlerde bulunuyorlar.
Amaç, bölgede DEAŞ ve İran’la mücadele etmekti. Fakat Trump’ın Suriye’den çekilmeye yönelik sürpriz açıklamasıyla birlikte Suriye’deki radikal kesim yeni bir destek elde etti. ABD, Suriye’de büyük bir askeri varlığa sahip değil. Fakat bu askeri varlık, kısmen de olsa ABD’nin DEAŞ ve İran’la mücadele meselesine önem verdiğini gösteriyor.
Washington, herhangi bir ülkede asker bulundurduğu sürece onun siyasi ilgisi, bu askeri varlıkla ilişkilendirilmeye devam edecek. Fakat sürpriz çekilme kararı, ABD’nin Beşşar Esed rejimine karşı tutumundan vazgeçişini taçlandırıyor. İran, Suriye içerisinde çatışmaktan endişeleniyordu. Ancak bugün Tahran, ABD’nin tamamen çekilmesini beklemeye başladı.
Başkan Trump’ın 2018’in sonunda herhangi bir Iraklı yetkiliyle görüşmeden Irak’ı ziyaret etmesinin ardından Pompeo’nun bu ülkeyi ziyaret edip etmeyeceği belli değil. Batılı yetkililerin açıklama yapmadan Irak’ı ziyaret etmeleri klasik bir hale geldi. Dışişleri Bakanı’nın bu önemli gezide Irak’ı ziyaret edip etmeyeceğini tahmin etmek zor.  Fakat Washington, İran’la mücadele ve bölgedeki varlığını güçlendirme noktasında gerçekten ciddiyse ABD’nin Irak’ı ve Irak yönetimini ihmal etmesi düşünülemez.  
Yemen meselesi… Geçen ay İsveç’teki ilk rahatlamanın, Hudeyde’yi kurtarmaya yönelik anlaşmaya varmanın ve Hudeyde limanı üzerinden Yemen halkına yardım ulaştırmanın ardından bu hafta Husilerin inatçılığından dolayı umutlar geriledi.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Pompeo’nun Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths’e yönelik destek de dâhil olmak üzere Yemen meselesini Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde görüşeceğini açıkladı. Tabi ABD’nin İran’la mücadelesi, aynı zamanda Yemen savaşıyla da ilgilenmek demektir.
Fakat Pompeo, Kongre’nin Yemen’e yönelik askeri desteği durdurma kararının ardından hükümetin eli bağlanmış bir şekilde bölgeye geliyor. Savunma Bakanlığı makamının boş kaldığı bir zamanda ABD’nin askeri stratejisiyle ilgili sorular yeniden gündeme geliyor.
Filistin meselesi… Pompeo’nun özellikle Ürdün gezisinde bu konunun gündeme gelmesi bekleniyor. Yine müzakerelere yardım etmek istediklerini dile getiren Ummanlı yetkililer de Filistin meselesini gündeme getirebilir. Fakat Trump’ın başkan koltuğuna geçmesinden bu yana Filistin meselesi, Beyaz Saray’da kaldı. Pompeo, Filistin dosyasına karışmayacağını pek çok kez deklare etti. Pompeo’nun bu gezisinde de aynı tutumu sergileyeceği tahmin ediliyor.
Bu hafta İsrail ve Türkiye’yi ziyaret eden Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, bölgeye Pompeo’dan daha önce geldi. Sert tutumlarıyla bilinen Bolton, İsrail’e yönelik mutlak desteğini dile getirdi. Öte yandan İsrail merkezli kaynaklar, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun Bolton’dan Suriye’de yapılması beklenen anlaşma kapsamında Washington’un işgal edilen Golan Tepeleri’ni İsrail’in parçası olduğunu duyurmasını istediği haberini sızdırdı.
Oval Ofis’te bulunanlara bakılmaksızın genel olarak ABD’nin bölgeye yönelik tutumları, 4 esasa dayanmaktadır: Radikalizmle savaşmak, İran’la mücadele etmek, petrol fiyatlarını düşürmek ve İsrail’i savunmak. Fakat önümüzdeki aylarda Trump’ın bu çıkarları nasıl koruyacağını, ABD birliklerini çekmeye yönelik seçim vaatlerini ve “Önce Amerika” sloganını nasıl gerçekleştireceğini açıklaması gerekecek.
2019’un gelmesiyle birlikte ABD başkanlık seçimleri için geri sayım başladı. Her şeyden önce Trump, başkanlık seçimlerini kazanmaya odaklanacak.