Tunus: Cumhurbaşkanı, partiler ve sivil toplum

Halk Temsilcileri Meclisi’ne dağılmış olan ve 20 siyasi oluşumu içeren partiler, yalnızca çok az fikir ve program konusunda hemfikirler. Aralarındaki anlaşmazlık noktaları, uzlaşı noktalarından daha fazladır. Cumhurbaşkanı Kays Said, hükümeti kurması için Hişam el-Meşişi'yi görevlendirdi. Anayasa uyarınca hükümetin 30 gün içerisinde kurulması gerekiyor. Bu süre zarfında başarılı olunmadığı takdirde meclis feshedilmeli ve sandık başına gidilmelidir.
Başbakan Hişam el-Meşişi, siyasi partilerden uzakta yetkin isimlerden oluşan bir hükümet kuracağını ve partileri bir sonraki hükümetine dahil etmeyeceğini söyleyerek bir sonraki savaş hatlarını belirleyen konumunu açıkladı. Ancak partilerin çoğu aynı noktada bir araya gelerek şöyle bir soru yönelttiler: Eğer bakanlıklar aracılığıyla partilerin yönetimde bir sözü olmayacaksa neden parti kuruyor ve genel seçimler yapıyoruz?
Halk Temsilcileri Meclisi'nde 54 üyesi olan Nahda Partisi, bu duruma karşı çıkarak hükümetin anayasal hükümlere göre parlamento ile mutabakat içinde kurulmasında ısrar etti ve hükümete olan güveni garanti eden bir siyasi kemere ihtiyaç olduğunu belirtti. Halk Temsilcileri Meclisi'nde üye sayısı bakımından ikinci sırada yer alan Nebil Karvi liderliğindeki Tunus'un Kalbi Partisi başta olmak üzere diğer partiler hükümeti kurmakla görevli başbakan ile işbirliği yapmaya hazır olduklarını ifade ederek farklı bir tutum benimsediler. Tunus Meclisinde 20 sandalyesi bulunan Kerame Partisi ise hükümetin bağımsız, yetkin isimlerden oluşturulması yönündeki kararı reddettiğini açıkladı. Açıklamanın devamında, “Meşişi’nin partileri ve parlamento bloklarının temsilcilerini davet etmesinin ve onlara danışacağını söylemesinin ne anlamı var?” ifadesi yer aldı.
Abir Musa liderliğindeki Özgür Anayasa Partisi, Başbakan Hişam el-Meşişi’ye olan desteğini açıkladı. Parti bununla iki şeyi gerçekleştirmeyi, yani öncelikle ilk rakibi Nahda Partisi’ni hükümetin haricinde tutmayı ve ikinci olarak ise erkenden parlamento seçimlerine gitmeyi hedefliyor. Özgür Anayasa Partisi, Nahda Partisi’nin bir sonraki seçimlerde daha az sandalyeye sahip olacağını ve mevcut atmosferin kendisi için oldukça uygun olduğunu düşünüyor.
Nureddin Tabbubi liderliğindeki Tunus Genel İşçi Sendikaları (UGTT), Nahda Partisi'ne karşı kapsamlı bir saldırıya geçti ve ülkede yaşananlardan partiyi sorumlu tutarak Müslüman Kardeşler aleyhine birçok suçlamada bulundu. Tunus Genel İşçi Sendikaları, bağımsızlıktan beri Tunus'ta belirleyici bir rol oynadı ve halihazırda bir milyondan fazla üyesi bulunuyor.
Diğer taraftan Tunus'un geleceğini şekillendirmede temel bir rol oynayacak, özellikle toplum içerisinde geniş bir nüfuza sahip olan sivil toplum kuruluşları gibi siyasi ve sendikal bileşenler de bulunuyor.
Ülkede umutlar ve acılar iç içe geçmiş bir durumda. Partiler ya cumhurbaşkanının planını kabul ederek önerilen hükümete güven oyu verir ya da bu planı reddederek erken seçim macerasına giderler. Herkes ülkenin karşı karşıya olduğu zorlukların farkındadır. Kamu borcu GSMH'nin (Gayri Safi Millî Hasıla) yüzde 80'ini aşmış durumda. İşsizlik yüzde 19'a ulaştı. Büyüme oranı büyük ölçüde düştü. Güneyde iş arayanların önderlik ettiği protestolar fosfat üretiminin durmasına ve elektrik şirketinin dayandığı doğal gaz üretiminin yüzde 50'den fazlasını kaybetmesine yol açtı. Hişam el-Meşişi hükümeti, siyasi partilerin sağlayacağı bir siyasi ve yasal kemer olmadan bütün bu sorunlarla yüzleşebilir mi? Cumhurbaşkanı, bir başkanlık sistemi kurmak amacıyla anayasayı değiştirecek mi?
Halk Temsilcileri Meclisi içerisindeki çatışmaların, yeni devletin temel oluşumunun kurumsallaşması üzerinde ciddi yankıları oldu. Demokratik yaşamın temel bir organı olan Anayasa Mahkemesi üyelerinin adaylarının belirlenmesi konusunda Halk Temsilcileri Meclisi içinde bir uzlaşıya varılamadı. Her parti kendisine mensup olan bir üyeyi desteklemekte ısrar etti. Tunus bir dönüm noktasında değil, aksine daha ziyade çok dar bir pistte bulunuyor. Pistin içerisinde çok çeşitli güçler bulunuyor. Başkan hakem rolünü oynamıyor, bilakis bir oyuncu gibi hareket ediyor. Ya gerçekten karar verme gücüne sahip bir parti çıkar ya da tüm kartlar yeniden karılır. Tunus'un hayalindeki büyük umut, yüzyıllar önce kurulan, ülkeyi şiddet ve kaos hayaletinden kurtaran, Nobel Barış Ödülü'nü kazanan Tunus İşçi Sendikası, Tunus Ulusal Avukatlar Derneği ve Tunus Sanayi,Ticaret ve El Sanatları Birliği’dir.
Bu bilinçli ulusal sivil oluşumlar Tunus için gerçek bir kaldıraç görevi görebilir. Bir sonraki hükümetin güvenoyu alamaması durumunda gelecek seçimler için harekete geçilmesi kaçınılmazdır. Eğer -sınırlı- güvenoyu alırsa geniş kapsamlı ve köklü değişiklikler yapma gücüne sahip olmayacaktır. Sivil toplumun bileşenleri -her zaman olduğu gibi- fark yaratan bilinçli ulusal müdahale gücü olmaya devam ediyor.