‘Kovid’ çalışma kültürünü nasıl değiştirdi?

Korona salgını, çalışma kültürü başta olmak üzere davranışlarımızda ve yaşam tarzımızda birçok değişikliği de beraberinde getirdi. İşyeri ve ofislerin uzun süre kapalı kalmasına yol açtı ve milyonlarca kişinin artık uzaktan çalışmasıyla birlikte yeni bir dönem başlattı. Bu, pek çok kişinin ofisleriyle olan ilişkilerinde bir değişime sebep oldu ki bu değişiklik, gelecekte işgücünün büyük bir bölümünün çalışma biçiminde büyük bir değişikliğe yol açabilir.
Salgın döneminde kısıtlamalar dolayısıyla ilk kez evden çalışmayı deneyimleyen pek çok kişi, artık eski ofislerden çalışma sistemine dönmek istemiyor ve ofislerde çalışma günlerini azaltan yeni bir modeli veya en azından bir tür “hibrit çalışma”yı tercih ediyorlar. Yani, haftanın belirli günleri evde ve diğer günler ofiste olmak üzere bir çalışma modeli istiyorlar. Bu husus, son iki yılda yapılan birçok araştırma ve kamuoyu yoklaması ile doğrulanmıştır. Bunlardan sonuncusu Southampton Üniversitesi tarafından hükümetin finansörlüğünde gerçekleştirilmiş ve sonuçları geçen ay yayımlanmıştır. Bu araştırma, korona salgınının İngilizler arasında çalışma kültüründe kalıcı bir değişime yol açtığını gösteriyor. Nitekim çalışanlar, evden çalışmayı deneyimledikleri ve avantajlarından yararlandıkları için artık her gün ofise gitmek istemiyorlar. Araştırmada, ne çalışanların ne de yöneticilerin bunun etkili bir çalışma yolu olduğuna inanmadıkları ve son iki yılda elde edilen kazanımların bir kısmını korumak istedikleri kaydedildi. Ayrıca evden çalışma deneyiminden öğrenilebilecek hayati dersler olduğu sonucuna varıldı ve hibrit çalışma yönünde bir eğilimin olduğu belirtildi.
ABD’de yapılan kamuoyu yoklamaları da aynı şekilde salgında evden çalışmayı deneyimleyen çalışanların yarısından fazlasının, bugün bir seçenekleri olsaydı, sürekli ya da en azından yılın çoğunda evden çalışmaya devam etmek istediklerini ortaya koydu. Amerikan araştırma şirketi Gallup’un yürüttüğü ankete katılanların yüzde 54’ü, uzaktan çalışmalarına izin veren bir iş için mevcut işlerini bırakmaya hazır olduklarını ifade ettiler.
Teknolojik gelişmeler ve iletişim devrimi uzaktan çalışmayı mümkün kıldı, ancak pandemiden önce insanların çok küçük bir yüzdesi evlerinden çalışıyordu ve hâkim kültür ofis çalışmasıydı. Amerikan Pew Araştırma Merkezi tarafından pandeminin zirvede olduğu bir dönemde yapılan araştırma, evden çalışmayı deneyimleyenlerin çoğunun bu modeli devam ettirmek istediği ifade edilmişti. Ankete katılanların çoğu, pandemiden önce nadiren veya hiç uzaktan çalışmadıklarını belirttiler. Katılımcıların yalnızca yüzde 20'si pandemiden önce sürekli ya da çoğu zaman evden çalışıyordu. Şu anda bu oran yüzde 71’e çıktı. Katılımcıların yarısından fazlası, fırsat bulurlarsa pandemiden sonra bile evden çalışmaya devam etmek istediklerini söyledi.
İnsanlar uzaktan çalışmanın, psikolojik rahatlığın yanı sıra iş yerlerine her gün gidip gelmenin maliyetinden kurtulmak ve başka şeyler yapmak için zaman kazanmak gibi avantajlarını gördüler. Şirketler için ise üretim maliyetleri, elektrik faturaları, devasa ofislerin kiralanması veya satın alınması gibi külfetlerden kurtulma imkânı doğdu. Ayrıca uzaktan çalışma, özel ve toplu taşıma ile seyahat etme ihtiyacını azalttığı ve ofislerde elektrik kullanımından tasarruf sağladığı için çevreye de fayda sağlıyor.
Öte taraftan evden çalışmanın üretkenliği azaltabileceği ve idari başıbozukluk yaratabileceğine dair endişeler vardı. Fakat son iki yılda yapılan çalışmalar bu endişeleri azalttı. Nitekim Harvard İşletme Okulu profesörleri tarafından yapılan araştırma, işçilerin istedikleri yerden çalışmasına izin vermenin üretkenliği yüzde 4,4 artırdığını, Stanford Üniversitesi'ndeki bir grup tarafından yapılan başka bir araştırma ise uzaktan çalışmaya geçişin verimliliği yüzde 5 artırdığını ortaya koydu. İngiliz Southampton Üniversitesi’nin yaptığı bir çalışma da bunu doğruladı. Çalışmanın yürütücüleri arasında yer alan Prof. Stephen Bevan, “Çalışanın üretkenliği ve refahı, iş tercihleri ile örtüştüğünde en iyi sonuçlar alınmaktadır” dedi.
Bu, evden çalışmanın zorlukları olmadığı anlamına gelmez. Nitekim çalışanın küçük çocukları varsa kritik anlarda rahatsızlık verici durumlarla karşılaşabilir. Bazı araştırmalara göre, gençler arasında odaklanamama ve motivasyon eksikliği gibi sorunlar da ortaya çıkıyor. Yaşlıların çoğu ise evden çalışma ortamında konsantrasyon sorunu yaşamıyorlar. Pew Araştırma Merkezi’nin anketinde, 18 ila 49 yaş arasındaki çalışanların yüzde 38'inin, 50 yaş üstü çalışanların ise yüzde 18’inin evden çalışırken, odaklanma ve motivasyon konusunda sorun yaşadığını gösterdi.
Ayrıca pandemi nedeniyle okulların kapandığı dönemlerde uzaktan eğitim veren öğretmenler, öğrencilerin derslerde konsantrasyon sorunu yaşadıklarını belirttiler. Ders sırasında öğrenciler çoğu zaman cep telefonlarından mesajlarına cevap vermekle veya sosyal medyayı takip etmekle meşgul oldular. Bu nedenle eğitim çevrelerinde hâkim olan görüş, öğrencilerin okul ortamına ihtiyacı olduğu ve zorunluluk dışında uzaktan eğitimin okullardaki eğitimin yerini alamayacağı yönündeydi. Okullar, öğrencilere ihtiyaç duydukları en uygun sosyal ortamı sağlamakla birlikte, iletişim ve sosyal ilişkilerin oluşumunda kazanmaları gereken becerileri edinmelerini sağlıyor ve şüphesiz odaklanma ve motivasyon sorununu en aza indiriyor.
Her durumda, tüm işler ve işletmeler uzaktan çalışmaya imkân vermez. Çünkü ofiste, fabrikada, hastanede ve havalimanında insanların sahada olmasını gerektiren işler vardır. Ancak uzaktan çalışmaya imkân veren işler için bile birçok uzman, iş yerinin ihtiyaçları ile çalışanların refahını uzlaştırması açısından bu deneyimin, daha fazla çalışma ve uygulamada esneklik gerektirdiğini düşünüyor. Uzaktan çalışmanın faydaları olduğu gibi ofis çalışanlarının ilişkiler kurması, diğer çalışanlardan bir şeyler öğrenmesi ve çalışanlar arasında uyum, takım ruhu ve diyalog gibi ofis çalışmasının da faydaları vardır.
Pandemiyle birlikte tüm taraflara kazanç sağlayacak şekilde piyasada ve çalışma düzenlerinde olumlu gelişmeler gerçekleşebilir. Hibrit çalışma geleceğin modeli olabilir.