Tunuslular: ‘İhvan’ anayasasına hayır

1959 anayasasının genel raportörü Ali el-Belhevan, “Biz bu anayasayı vücudu örten bir elbise olarak oluşturduk” derken, belki de tam olarak görmeden hayattan göçtüğü 2014 ‘Tunus İhvan’ı anayasasını anlatıyordu. Sorumluluk bilincinin yitirilmesine ve yanlış yapanlardan hesap sorulamamasına neden olan makamların lüzumsuz işlerle uğraşması bir yana, çeşitli şekillerde yorumlanabilecek metinlerinin süslü ifadelerine rağmen ‘Tunus İhvan’ı anayasası kabul edilebilirdi. Ancak ‘2014 anayasası’, Raşid Gannuşi'nin feshedilmiş parlamentosunda takas konusu haline getirdiği Anayasa Mahkemesi de dahil olmak üzere birçok önemli kurumu işlemez hale getirdi.
Tunuslular anayasaya ve üçüncü cumhuriyete ‘evet’ dediler. Yeni anayasa referandumuna ‘evet’ veya ‘hayır’ demek için iki buçuk milyondan fazla Tunuslu seçmenin katılmasının ardından Cumhurbaşkanı Kays Said’in söylediği gibi “Tunus karşı kıyıya geçiyor.” Referandumda karar, ‘evet’ oyu ve ‘2014 İhvan anayasasından’ kurtulma yönündeydi. Neredeyse 10 kara yılın anayasası; makamlar arasında sorumluluğun yitirildiği mayınlı bir anayasa… İhvan’ın meseleleri belirsiz ve mayınlı metinlerle renklendirme ve sulandırma yöntemleri gibi İhvan anayasası, makamları karıştırıp hallaç pamuğu gibi attı ve onları birbirinden ayırmadı. Böylece sorumluluk bilinci kayboldu ve yanlış yapanlara hesap sormakta başarısız olundu.
Anayasa referandumunun ardından Tunus, İhvan anayasasından kurtularak üçüncü cumhuriyete doğru yeni bir döneme girdi. İhvan anayasası Tunus devleti için adeta bir kefendi. Anayasa İhvan’ın, Tunus toplumuna ait olmayıp aksine Mürşid devletinin ve sözde hilafetin bir uzantısı olan ulusötesi projesini korumak için anayasa maddelerini bir kılıf olarak kullandığı ‘kara 10 yıl’ olarak tanımlanan on yıl boyunca nefes almasını sağladı.
“Ülkeyi tahrip edenler ile barışa hayır! Müzakereye hayır! Onları tanımaya hayır!”; Tunus Cumhurbaşkanı’nın bu ‘üç hayırı’, katılımcıların yüzde 86,4'ünün ülkede başkanlık sistemine geçmek istediğini gösteren elektronik istişare oylamasının ardından referandumda anayasaya ‘evet’ oyu verilmesini en çok etkileyen unsur oldu. Bu üçüncü cumhuriyete doğru geçiş, İhvan mirasından kurtulma ve İhvan yanlısı Nahda Hareketi’nin çökmesi anlamına geliyor. Nahda Hareketi hem parlamento içinde hem de dışında yurtdışına göre hareket ettiği ve aynı zamanda ulusal egemenliği ihlal ettiği yönünde suçlamalarla karşı karşıya kaldı. Gannuşi'nin, ülkenin cumhurbaşkanının yetkilerini elinden alacak olan ‘paralel cumhurbaşkanlığı’ olarak bilinen şeyi uygulamak üzere tekrar tekrar girişimlerde bulunduğu öne sürüldü. Gannuşi’nin parlamento koltuğundan daha büyük olan hırsı göz önüne alındığında, bu birden fazla kez işlediği korkunç bir anayasa ihlali olarak görülüyor.
Cumhurbaşkanı tarafından başlatılan elektronik istişarenin ardından, genel bir referandum düzenlemeye hazırlanmak ve ardından önümüzdeki aralık ayında hür ve şeffaf bir şekilde yasama seçimlerinin yapılması için toplumsal bir diyalog başlatıldı. Bu, çoğu tarafça kabul edilebilecek bir yol haritasıdır. Çünkü içinde tüm istisnai, geçici ve acil kararların sona erdiği bir zaman haritası bulunuyor.
Referandum, bir dizi Tunus ulusal diyalog oturumunun ardından geldi. Birçok ulusal güç buna katılıp destekledi. Bununla birlikte cumhurbaşkanının bazı muhalifleri, ulusal diyaloğun sonuçlarına yönelik ulusal görüşleri ve etkileşimleri karıştırıp bozmak amacıyla diyaloğu ‘şaibeli’ ve hatta ‘yıkıcı popülistlikle’ suçladı.
‘Tunus Ulusal Kurtuluş Cephesi’ de dahil olmak üzere bazılarının anayasayı reddetmesine ve ‘meşru’ referans olarak ‘2014 anayasasının’ kalmasında ısrar etmesine rağmen, halk yeni anayasaya kesin bir ‘evet’ oyu verdi. Ulusal Kurtuluş Cephesi lideri Ahmed Necib eş-Şabi ‘paralel bir hükümet’ kurulması çağrısında bulundu. Bu sözleri hukuka aykırıdır. Hatta demokratik ve doğru bir şekilde oylanan anayasaya açıkça bir başkaldırıdır. Şabi ve Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin sözleri en büyük kaybedenlerden -İhvan ve siyasal İslam- başkasına hizmet etmiyor.
Tunus halkının kullandığı ‘evet’ oyu; İhvan ve destekçilerini tarihe gömdü. En nihayetinde üçüncü cumhuriyeti gerçekleştirmek için galip gelecek şey Tunus halkının iradesidir.