En kötü siyasi sıfat

Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva, selefi Jair Bolsonaro taraftarlarını ‘bir grup faşist’ olarak adlandırdı. Faşist hareketin kurucusu Benito Mussolini'nin Nisan 1945'te öldürüldüğü günden itibaren dünya siyasetinde bu suçlama kadar aşağılayıcı bir sıfat kullanıldığını hatırlamıyorum. Mussolini, Birinci Dünya Savaşı'ndan kısa bir süre sonra ‘Ulusal Faşist Parti’yi kurdu ve başından beri şiddet ve diktatörlükle ünlendi. Savaştan sonra, özellikle komünistler arasında, hasımlara ve düşmanlara sırtını döndü. Aynısı bağımsızlar ve merkezciler için de geçerliydi. Birinci sebep elbette ki faşizmin yenilmiş ve tarihe karışmış olması ve ona sahip çıkacak, savunacak kimsenin kalmamış olmasıdır.
Diğer sebep ise faşizmin İtalya'da ortaya çıkması ve alaycılıkta, hasımları ve düşmanları alay konusu yapmada kimsenin İtalyanlardan daha yetenekli olmamasıdır. Zamanla faşizm tüm dünya dillerinde ve sözlüklerinde kullanılan bir kelime haline geldi. Ayrıca kendi başına tek bir şey ifade etmeden her şeyi ifade eden bir sıfat haline gelmiştir. Bu sıfat özellikle İspanya’da General Franco, Şili’de General Augusto Pinochet ve Arjantin'de General Vilda gibi darbecileri çağrıştırıyordu.
Ukrayna’da devam eden savaşta Vladimir Putin, düşmanlarına karşı faşizmin ötesine geçerek onları ‘Naziler’ olarak adlandırdı. Bunun nedeni, Nazizm'in hem Rusların hem de muhaliflerinin ruhları üzerinde daha sert bir etkiye sahip olmasıdır. Sovyetler Birliği'ni yıkıma ve ölüme götüren Alman Nazizmi’ydi. Ve Hitler, Stalin'i kandıran ve İngiltere ile yaptığı anlaşmayı bozduğu gibi onunla olan anlaşmayı da bozan kişiydi. Ama Nazizm, faşizm kadar propaganda savaşlarında sıfat olarak kullanılmadı. Belki de daha önce bahsettiğim sebeplerden biri de, savaştan sonra çok önemli bir ülke haline gelen Almanya’ya ve Almanlara yönelik aşağılayıcı sözlerden kaçınılmasıdır.
Her halükârda Brezilya'daki ‘faşist darbe hareketi’ çözüme kavuşmuş görünmüyor. Latin Amerika'dan kaçan siyasiler için geleneksel bir sığınak olan Florida'ya gelen eski devlet başkanları ve generaller hakkında ABD'nin gerçek tutumu ve pozisyonu bilinmiyor. Sonunda Lula da Silva, aklı başında ve saygın insanların karşısında birleştiği ‘faşizm’ parolasını kullanarak büyük bir halk desteğini seferber etmeyi başardı.