‘Sokakların’ psikolojisi

Neden suç, genetik, spor, aile ve toplum psikolojisi var da ‘trafik psikolojisi’ bilimi bulamıyoruz? Sokaktaki davranışlarımızı izleyenler, şu ya da bu adamın veya kadının uysal bir müdür, sağduyulu bir memur ya da tatlı sözleriyle sizi ikna eden güzel bir pazarlamacı ile aynı kişi olduğuna inanamaz. Sokakta olup bitenler, insan olarak davranışlarımızı açıklayan bilimlere ihtiyaç duyar. Görünüşe göre araba camlarının arkasında daha da sertleşiyor ve ‘gaz pedalına’ üstünkörü bir dokunuşla istismar belasından kurtuluyoruz. İroni şu ki sokaklarda, uçaklardan ve savaşlardan daha fazla cinayet işleniyor. Arap dünyasının sokaklarında yılda 37 binden fazla insan ölüyor. Bu, yol kullanıcılarının zihninde neler olup bittiğini anlamak için her türlü insani ve yapay zekanın etkinleştirilmesini gerektiriyor.
Bir insan sokakta işinden ve sosyal davranışlarından farklı davranır. Bu durum ülkeleri, ara sokaklardaki ve yollardaki davranışlarımızı izlemek için milyonlarca kamera yerleştirmeye sevk etti. Ayrıca her yaştan yol kullanıcılarının sağlık ve zihinsel durumlarının periyodik olarak gözden geçirilmesine ihtiyacımız var. Sadece bakışları incelemek yeterli değildir, basiretten ve nezaketten yoksun pek çok insan vardır. Sokakta insan ruhunun tüm hastalıklarını fark edersiniz. Narsisizm, bencillik ve aşağılık duygusu görürsünüz. Günahın gururuna kapılan kişi, aptalca davranışı neredeyse bütün bir ailenin hayatını alsa bile kınanmayı asla kabul etmez. Batı'da gördük ki biri hata yaparsa özür dilemek için elini uzatır. Bu, kültürler arasındaki uçurumu ortaya çıkaran davranışsal bir ikilemdir.
Arabalarda neler olduğunu da tahmin etmemiz gerekiyor. Singapur'un yaptığı da buydu. Yol kazalarını olmadan önce tahmin edebilmek için çalıştılar. Otobüs şoförlerinin trafik kazası geçirme ihtimalini tahmin etmek için yapay zekâ ile çalışan bir sistem olan ‘crash predictor’ü geliştirdiler. Bilim insanları, sürücülerin yollardaki davranışlarını izlemeye başladı. Singapurlular, otobüs kullanan çok sayıda sürücüyü her yıl yeniden eğitmeyi ve kalifiye etmeyi başardılar. Proaktif yerel çözümlerle otobüs şoförlerinin kaza sıklığını 1,41'e düşürdüler. Bu oran mevcut ortalama olan 2,8'in çok altında.
Özetle; sokaklarda olup bitenler saf davranışlardır. İnsan olarak davranışlarımızla ve Ramazan Ayı’nda zirve yapan trafik sıkışıklığıyla nasıl başa çıkılacağını anlamak için daha fazla çalışma yapılması gerekir.