Fas’ın Bouznika kentinde Libya’nın siyasi ‘elitlerinin’ toplantı odasından neredeyse beyaz dumanın çıkacağına ve önümüze seçim yasaları üzerinde varılan bir uzlaşmanın konacağına tanık olacaktık. Gelgelelim, Libya’daki siyasi elitler, defalarca kez durdurulan ve geçmesi engellenen seçim arabasının tekerleklerine yine o çomağı soktu.
Fas’ın takdir edilesi arabuluculuk ve taraflar arasında uzlaşma sürecini kolaylaştırma çabalarına rağmen, Libya’daki siyasi çatışmanın tarafları ihtilaflarını sürdürmekte ısrarcı oldular. Birçok anlaşmazlık noktasında yakınlaşma olmasına rağmen, çifte vatandaşlık ve askeri unsurlar konuları en büyük anlaşmazlık noktaları olarak kaldı.
Geçen sefer, Libya siyasi sahnesine girmesi istenmeyen tartışmalı isimlerin adaylığını koyması sebebiyle Libya seçimleri suikaste uğramıştı. Bu tartışmalı isimler arasında merhum Albay Kaddafi’nin oğlu Şeyhulislam Kaddafi yer alıyordu. Bazı büyük devletler açık bir şekilde Kaddafi’nin adaylığını ‘veto’ etmişti. Siyasal İslam grubunun Libya Ulusal Ordusu (LUO) Komutanı Mareşal Hafter’e koyduğu ‘veto’yu da unutmayalım. Bunun için kâh askeri üniformasını -ki Hafter adaylığını koyar koymaz bunu çıkarmayı kabul etti- kâh da çift uyruklu olmasını bahane ederek adaylıktan önce bundan vazgeçmesini şart koştular. Buna karşılık Libya parlamentosu, herhangi bir adayın seçimleri kazanması durumunda bundan taviz verilebileceğini düşünüyor.
Libya seçimleri tekerleği, Libya Yüksek Seçim Komisyonu’nun cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri için adaylık başvurularını almaya başladığını duyurmasıyla dönmeye başlamıştı. Adaylar başvurularını yapmıştı ancak Libya’nın iç işlerine karışan güçlerden seçim düşmanları ve çıkar ortakları seçimlerin temelini oluşturacak ‘anayasal zemini’ bahane ederek seçimlerin yapılmasını engellemişlerdi. Daha önceki bütün seçimler bu ‘anayasal bidat’ yokken yapılmasına rağmen seçimleri engelleme ortaklarının hepsi en ufak bir kısmı halledilemeyen anayasal ‘zemin’ ve seçim yasaları konusunda ısrarcı oldu ve bu yüzden bir anlaşmazlık girdabında sıkışıp kaldık.
‘Çoğunluğu siyasal İslam unsurlarından oluşan’ Devlet Yüksek Konseyi (DYK) ve Libya siyasi ihtilaf denkleminin unsurlarından tek seçilmiş unsur olan Temsilciler Meclisi arasında tavuk mu yumurtadan çıkar, yumurta mı tavuktan çıkar misali, anlaşmazlıktan başka bir şey getirmeyen faydasız bir tartışma dönüyor.
‘Seçilmemiş’ DYK, Temsilciler Meclis’inin inadına ve onunla tartışmaya alıştı. Öyle ki, iki organın yönetimde kalmaya devam etmesi ve seçimlerin çeşitli anlaşmazlık yollarıyla sekteye uğratılması için çatışmayı ve anlaşmazlığı sürdürüp peş peşe krizler çıkarmak çözüm haline geldi.
Kaos, geçiş dönemleri ve meşruiyet mücadelesi ile boğuşan Libya’da yakın dönemde seçim olmayacağı, hatta belki de hiç olmayacağı ya da üç otoritenin (Temsilciler Meclisi, DYK ve geçiş hükümeti) bunu istediği kesinleşmiş durumda. Libya’daki karar mekanizmasını elinde tutanlar yüzünden başlangıç noktasına dönüyoruz. Mevcut sorunları çözebilecek ve istikrara doğru götürebilecek uzlaşmaya dayalı bir hükümet kuramıyorlar. Hatta Temsilciler Meclisi güvenoyu verdiği hiçbir hükümetten hesap soramadı. Bu nedenle sürekli koltuğu koruma çabasından, seçimleri ertelemekten ve hatta onlara suikast düzenlemekten başka bir yol haritası gözükmüyor.
Seçimler çeşitli ve çok sayıda bahane ile engellendi. Bunlardan birisi de seçmen listelerinde ve kimlik numaralarında oynamalar yapıldığı iddiası oldu. Nüfus Müdürlüğü bunu kesin bir şekilde reddetti. Ancak seçimleri engellemede ortak çıkarları olanlar, özellikle de üyelerine uymayan her şeyi engellemeyi kendisine adet edinen İhvan-ı Müslimin (Müslüman Kardeşler) Örgütü yönetimde kalmak için seçimleri erteleyenlerle birlik oldular.
Seçimlerin bu şekilde engellenmesi, Libya’da zaten bocalamakta olan demokratik sürece karşı bir darbe olarak görülüyor. İhvan, cumhurbaşkanlığı adaylığı için rakiplerini dışlayıp İhvan adayı veya İhvan taraftarına uyacak koşullar belirlemek istiyordu.
Temsilciler Meclisi ve DYK arasında anlaşmazlık rollerinin değiş tokuş edilmeye devam edilmesi ancak ve ancak yönetimde kalmak için anlaşmamak üzere anlaşmışlar şeklinde yorumlanabilir. Bu şekilde seçimleri başlatma düdüğünün çalınması, seçimlerin engelleneceğine ilişkin korkular ve endişelerin esiri olarak kalıyor.
Libya halkı Kaddafi’nin sokağı ve ‘sokak sokak’ kovalamacası ile Fas’ın Bouznika sokağında Libyalı milletvekillerinin bekleyişi arasında sıkışıp kalıyor.
