Cibril Ubeydi
Libyalı araştırmacı yazar
TT

Wagner ve başkanın aşçısının isyanı

Zehir pişiren tadına bakar… Tam olarak böyle oldu. Wagner lideri Moskova’daki iktidara isyan bayrağını çekti ve liderin müttefiki Putin bunu sırttan bıçaklamak olarak nitelendirdi. Bu sırada Batı medyası hayal gücünü o kadar zorladı ki zaman zaman hata yapmaya ve izleyiciyi yanıltmaya kaydı. İçlerinden bazılarının küresel medya sektöründe prestij sahibi olduğu kimi medya kuruluşları, Wagner güçlerinin Moskova’ya ilerlemesi karşısında ‘Başkan Putin’in kaçtığı’ gibi hayalvari haberler yayınladı. Hatta bazı kanallar, Başkan Putin’in ‘kaçtığı’ doğrulandıktan sonra sözde Wagner güçlerinin Moskova’ya doğru ilerleyişini durdurmak için hendekler kazıldığını ve yolların kapatıldığını gösterdi.

Wagner isyanının medya tarafından ele alınış biçimi komik, hatta histerik kahkahalar attıracak türdendi. Öyle ki olayları hassas ve doğru bir şekilde nakletmek yerine hemen çarpıtmaya ve uydurmaya yönelen amatör bir medya skandalından başka kayda değer bir şey yaşanmadan biten ve 24 saati bile bulmayan ‘isyan’ karşısında bazı siyasi analistler bir avuç gülünç insan durumuna düştü.

Wagner milislerinin sayısı 20 bini geçmiyor. Öyleyse, sadece trafik polisleri sokağa çıktığında Wagner isyanını sona erdirebilecekken Moskova’yı nasıl ele geçirebilirler? Wagner güçleri ne kadar vahşi olurlarsa olsunlar Rus ordusunun sağladığı hava koruması ve topçu desteği olmadan Ukrayna’da herhangi bir ilerleme kaydedemediler. Bu nedenle, Wagner güçlerinin Moskova’ya doğru herhangi bir ilerlemesi, hava saldırılarına karşı savunmasız olur ve Moskova trafik polisiyle bile çatışmadan güçlerin avlanmasını kolaylaştırırdı.

Moskova’yı “Bize direnmeye çalışan kim olursa olsun, onu bir tehdit olarak görür ve hemen öldürürüz” diyerek tehdit eden Wagner milislerinin lideri Yevgeniy Prigojin birçok soruyu gündeme getiriyor. Özellikle de Kremlin efendisinin, Prigojin’in Moskova’daki iktidara karşı ‘isyan’ bayrağını çekip saldırı tehdidi savurmaya dönüşene kadar önceki ateşli açıklamalarına uzunca bir süre sessiz kalması dikkat çekiyor.

En önemli soru şu: Başkanın aşçısı gerçekten sırt çevirip isyan mı etti? Prigojin, Rus ordusunu kuvvetlerine saldırıp ‘çok sayıda’ savaşçısını öldürmekle suçlayarak kuvvetlerinin Rusya Savunma Bakanlığı’na bir saldırı başlatacağını söylemişti. Aleni anlaşmazlık, Wagner liderinin açıklamalarına göre Rusya Savunma Bakanlığı’nın Wagner savaşçılarına savaşmaları için yeterli cephane sağlamayı reddetmesinden kaynaklanıyordu. Wagner lideri daha önce Rusya Savunma Bakanlığı’nın Wagner savaşçılarını doğrudan bakanlık ile çalışma sözleşmesi imzalamakla yükümlü tutma talebini reddetmişti.

Wagner isyanında 24 saatten kısa bir sürede benzeri görülmemiş artan gerilimin ve Başkan Putin’in Wagner darbesini sırttan bıçaklama olarak tanımlamasının ardından, Rusya Başsavcısı Prigojin hakkında soruşturma açtı ve ulusal güvenliğe zarar verme suçlaması yöneltti. Wagner, Moskova adına dünyanın çeşitli yerlerinde ve çatışma bölgelerinde nüfuz toplasa da artık Wagner’in mirasından kurtulma zamanı mı gelmişti? Ya da olay, Kremlin muhafızlarının ve liderlerinin iç yapısında ve Kremlin kapılarının anahtarlarında bir değişikliğe gitmeye zemin hazırlamak için Kremlin efendisi tarafından düzenlenen bir tiyatrodan mı ibaretti? Nitekim Çarlar döneminden Bolşevikler dönemine ve Rusya Federasyonu liderlerine kadar her türlü hava ve kara saldırısına meydan okuyan Kremlin Sarayı’nın, bugün büyük kubbelerini neredeyse deviren insansız hava araçları (İHA) saldırılarına maruz kalan bir saraya dönüşmesi, çağlar boyunca Rus iktidarının sembolü olan Kremlin Sarayı’nı koruma konusunda hava savunmasında benzeri görülmemiş bir zayıflık olduğunu gösterdi.  Bu, Rus hava savunmasının zevahirini kurtarmak için savunma uçakları tarafından düşürülmeden önce Kremlin üzerinde İHA’ların uçmasına izin veren bazı ‘köstebekler’ olduğu şüphesini gündeme getirdi.

Prigojin, Moskova’da iktidara, özellikle de uzun süredir herhangi bir şekilde anlaşmayı reddettiği Savunma Bakanlığı’na isyan bayrağını çekmeden önce Ukrayna savaşında kaydettiği ilerleme sebebiyle ‘kahraman’ olarak nitelendirilirken, bugün Rus sokakları onu vatana ihanetle suçluyor.

İsyan sona ererken, Prigojin, Wagner isyanının sona erdirilmesinde arabuluculuk yaptığı söylenen Belarus’taki sürgün ya da gönüllü emeklilik yerine gitti.

Bu bir isyan ve ihanet miydi yoksa Rusya Savunma Bakanlığı’ndaki gelecek değişiklikleri kolaylaştırmak için Putin tarafından yönetilen bir tiyatro muydu bilinmiyor. Ancak Batı medyasının dünyadaki askeri darbeler ve isyanlar tarihi boyunca en kısası olan Wagner ‘isyanını’ haber yapma, analiz etme ve değerlendirmedeki akılsızlığına rağmen Wagner’in savaş denkleminden çıkışından yararlanan taraf Ukrayna olmaya devam ediyor.