Rıdvan Seyyid
Lübnanlı akademisyen, siyasetçi- yazar Lübnan Üniversitesi'nde İslami ilimler profersörü
TT

İzin ya da müsaade, önemli olan ateşkesin sağlanması

İranlılar, İran rejiminin Hizbullah'a ateşi kesmesi, yani İsrail'in zaten büyük bir kısmını zorla ele geçirdiği Litani bölgesinden çekilmesi için yetki verdiğinde ısrar ettiler!

İsrailliler kuzeylerinin gelecekte saldırıya ya da tehdide uğramamasıyla, Amerikalılar ve Fransızlar ise ölümlerin, bombalamaların ve yerinden edilmelerin durmasıyla ve sınırın her iki tarafındaki sivillerin evlerine dönmesiyle ilgileniyor. Diğer yandan yüz binlerce Lübnanlı güneydeki, Dahiye’deki ya da doğu Lübnan'daki evlerine geri dönerek neler olduğunu görmek ve onarım ya da yeniden inşa olanaklarını incelemek için harekete geçti.

Tüm bunlar onların deyimiyle ‘bir yığın’, siyasi elitlerin ve medya yorumcularının sözleri ise ‘başka bir yığın’! Tahrik olmuş ve öfkeli bir şekilde soruyorlar: Genel sekreterinin öldürülmesinden önce ve sonra bir yıl iki ay boyunca Gazze'ye destek savaşını kendisinin başlattığını ve İran'ın bununla hiçbir ilgisi olmadığını ilan eden Lübnanlı bir grubun kendi ayağına kurşun sıkmaktan vazgeçmesi için neden izne ya da müsaadeye ihtiyacı olsun ki? Hatta İranlılar çeşitli düzeylerde, direnişi desteklemelerine rağmen Gazze Şeridi ya da Lübnan savaşıyla hiçbir ilgilerinin olmadığını bile söylediler! Hizbullah nedir? Hizbullah, İran tarafından kurulan ve silahlandırılan silahlı bir milis gücüdür ve Hasan Nasrallah defalarca her şeyin kendilerine geldiğini ve bunu İran'a borçlu olduklarını söylemiştir. Hizbullah'ın muhalifleri bunu söylediğinde ise Hizbullah ve destekçileri onları iftira ve ihanetle suçluyor!

Bir ülkenin Kudüs'ü, Mescid-i Aksa'yı ve hatta Güney Lübnan'ı kurtarmak için başka bir ülkedeki orduyu donatması makul ya da anlaşılabilir değildir! Hizbullah, Suriye'de ya da Irak'ta savaşırken, hatta 2009'daki hileli seçimlerden sonra protestoları bastırmak için İran polisine destek verirken ve son olarak da Yemen'de her zaman İran'ın çıkarlarına hizmet etmek için var olmuştur. Uzmanlar Hizbullah'ın İran'dan elde ettiği muazzam silahlara dikkat çekerken, Hizbullah'ın silahlanma konusunda İran'ın dengi konumuna geldiğini söylüyorlar. İranlılar Hizbullah'ın yeteneklerine o kadar güveniyorlardı ki, kendilerini savunmak için bile olsa asla savaşmak zorunda kalmayacaklarını düşünüyorlardı. Ancak bu kez yaşananlar diğerlerinden farklıydı. İsrail, İran'a doğrudan saldırılar başlatarak gizli operasyonlardan açık askeri operasyonlara geçti. İran, 1988'de Irak'la yaptığı savaşın sona ermesinden bu yana ilk kez tamamen açığa çıktı. İranlılar nükleer tesisler için korkuyorlardı, petrol kuyuları için korkuyorlardı ama aynı zamanda rejim için de korkuyorlardı. ABD'nin, silahlar yüzünden değil ama nükleer program ve İran'ın yayılmacı stratejisi yüzünden İran'a saldıran İsrail'e verdiği mutlak destek karşısında şaşkına döndüler. İranlılar buna bilinen iki saldırıyla ve Hizbullah ile Husileri harekete geçirerek karşılık verdi. Ancak kafa karışıklığı döneminden (üç hafta) ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) kendileriyle temasa geçmesinden (Grossi'nin ziyareti) sonra kabul etmeye karar verdiler. İlk kez en önemli silahlarından yani Hizbullah’tan vazgeçeceklerini açıkladılar. Rejim liderinin Hizbullah'ın savaşmayı bırakmasına izin vermesinin ikili bir amacı var: Hizbullah üzerindeki dini-askeri kontrol ve gücünü kanıtlamak ve ABD ile İsrail'e Hizbullah ve Husiler de dahil olmak üzere ciddi silahlardan vazgeçtiklerini duyurmak. Teklif ciddi mi değil mi? Biz bilmiyoruz ama Amerikalılar ve İsrailliler tahmin ediyor. Bu işe yarıyor mu? Amerikalılar ve İsrailliler birbirlerine söylediler ki diğerleri de duyabilsin: İran'a odaklanmak için Lübnan (ve muhtemelen Gazze) ile ateşkes yapılması gerekiyor! Peki ne istiyorlar? Saldırılardan ve Trump'ın başkanlığa gelmesinden sonra iktidarda oldukları sürece nükleer dosyayı sonsuza kadar durdurmak. İranlılar kendilerini nasıl koruyacaklar? Nükleeri silahla savuşturmak artık mümkün değil, bu yüzden nükleerdeki çabalarını kırıp müzakereye ve yeni bir nükleer anlaşmaya mı başvuracaklar? Görünüşe göre müzakereye dönerek filmi uzatmaya karar verdiler. Sonra neye ulaşılabileceğini ve Amerika ile ilişkilerinin nükleer program ve sorunları olmadan sürdürülüp sürdürülemeyeceğini gördüler!

Lübnan'da egemenliği önemseyen ve Hizbullah'ın elindeki silahların alınmasını isteyen büyük bir ekip var ama Lübnan'a ve Lübnanlılara çektirilen büyük acılardan sonra şimdi şunu söylüyorlar: Her şey ateşkesle ilgili!