Hint rakamlarına son... Yaşasın Arap rakamları

Ortadoğu’da kullandığımız rakamlar Hint kökenlidir. Öte yandan gerçek Arap rakamları tüm dünyadaki okullarda ve üniversitelerde kullanılmaktadır. Arap rakamlarını kimin icat ettiği noktası tartışılmalıdır. Bazıları bu rakamları Harezmi’nin bulduğunu söyler. Bir başka görüşe göre ise, Faslı bir cam üreticisi söz konusu rakamları bulmuştur. Faslı zanaatkâr, dokuz rakamı, her birinin çizimindeki açıların sayısına göre belirlemiştir.  1 rakamı için bir (zaviye) açı, 2 rakamı için iki açı, 9 rakamı içinse dokuz açı belirlemiştir. Sıfır (0) rakamını da açısız bir daire olarak tasarlamıştır.
Rakam, sayı anlamına gelmez, rakam sayıları oluşturmak için kullanılan sembollerdir. Sayılar eğer sonsuzsa rakamların bir sonu vardır ve dokuz tanedir. Yani her rakam bir sayıdır, fakat her sayı bir rakam değildir.
Rakamlar eski el yazmalarında Gubar (Toz) Harfler olarak adlandırılıyordu. Ancak Toz Harf olarak adlandırılmalarının nedeni, genel kanının aksine kum üzerine çizilmeleriyle ilgili değildir. Matematikçi Muhammed bin Ahmed bin Gazi’nin rakamları şiirsel ifade ettiği bir metin dolayısıyla bu yanlış şayi olmuştur.
Bin Gazi: “Her sayı onlarla mürekkep olur, dokuz tanesi tekildir, onuncusu onluklar için kullanılır” diye yazmıştır. Hicri 176’da İslam dünyası Mağrip’te bir bölünme yaşadı. Uzak Mağrip’te Emeviler, Orta Mağrip’te yani Fas’ta İdrisiler, Abbasi Halifesinden ayrıldılar. Eğer Arap rakamları Abbasilerin egemen olduğu doğudan çıksaydı, Emeviler ve İdrisiler onu kullanmakta bir beis görmeyecekti. Ancak rakamların Mağripte bulunması, politik olarak Hilafet merkezi tarafından kullanılmalarını sakıncalı kıldı. Dolayısıyla Abbasiler Hint rakamlarını kullanmayı tercih etti. Modern dünyanın kullandığı rakamlar ise tüm Mağrip boyunca kullanılmaya başlandı. Bu süreçte Fas’ta dünyanın en eski üniversitesi olarak kabul edilen Karaviyyin Üniversitesi kuruldu.
Papa 2. Sylvester bu üniversitede eğitim görürken Arap rakamlarından etkilenerek, bu rakamları dönüşünde Avrupa’ya taşıdı. Nitekim bu sebeple kendisine Arap Rakamlarının Papası da denilir. O zamanlar Avrupa en kolay hesaplamaları yapmakta dahi zorlanılan Roma rakamlarını kullanıyordu.
Ben gerçekten anlam veremiyorum, niçin Araplar olarak bu geri kalmış rakamları kullanmakta ısrar ediyoruz. Bu rakamların dinimizle yakından uzaktan bir ilişkisi yok ki hassaslaşalım. Niçin tüm dünyadaki insanlar gibi biz de Arap rakamlarını kullanmıyoruz? Oysa tüm bilgisayar kodları bu rakamları kullanıyor, yaşlı kadınlarımızın hepsi de bu rakamları tanıyor.