Halid Kıştini
Iraklı gazeteci - yazar
TT

​Öncelikleri düzenlemek

Arap memleketlerinde, ‘Eşek gelmeden ahır inşa etmek’ deyimi oldukça yaygın kullanılır. Bu özdeyişle, geçim kaynaklarında öncelik sırasını yanlış değerlendirenler eleştirilmektedir, bir eşek ya da ata sahip olmadan, yemlik ya da ahır inşa eden kişinin iş bilmezliği kınanır. Bu deyimin bu derece sık kullanımı, önceliklerimizi belirlemede sorunlarımızın olduğunu göstermektedir.
Aynı anlama gelen başka Arap deyimleri de vardır, örneğin Filistin’de ‘Elbisesi yok ama 14 dinara başlık almış’ denir, yani üstünü örtebileceği bir kıyafeti olmamasına rağmen, zorunlu olmayan bir başlık için yüksek meblağ harcamıştır. Bu deyimin Filistin-İsrail arasında barış imzalandıktan sonra işgal altındaki topraklarda yaygınlık kazanması da dikkat çekicidir. Tabi ki deyimler ve özdeyişler var olan gerçekliği yansıtır, durumları somutlaştırır.
Bununla birlikte, ‘Eşek gelmeden ahır inşa etmek’ deyimine ilham veren gerçeklik, sadece Araplar ile sınırlı değildir, aksine, farklı seviyelerde de olsa tüm insanların müşterek zaafını yansıtmaktadır. Bu sebeple farklı dillerde benzeri deyimler bulunmaktadır.  İngilizler ‘Put the cart before the horse ‘ der, yani: atı arabanın önüne koymanın, bir işe tersten başlamak anlamına geleceği için yanlış olacağını ifade ederler. Bizde sadece at ve eşek vardı, onlarda at ve araba, dolayısıyla bu deyimler yaşam standardını da yansıtmaktadır.
Orta Doğu'da yaygın olan bu deyimin ortaya çıkmasının ilginç bir hikâyesi vardır. Adamın biri yolda yürürken bir eşek nalı bulur, sevinçle eve döner ve küçük bir ahır inşa etmeye girişir. Hanımı oldukça şaşırmıştır, zira ne bir eşekleri vardır ne de eşek alma niyeti söz konusudur. Eşine mevzuyu sorar, adam elindeki nalı göstererek şöyle söyler: ‘’Bak bu bir nal, yolda buldum, kesin başka bir nal daha vardır, ikinci nalı bulduktan sonra diğer nalları ararım, olmadı çarşıya gidip satın alırım, dört nalı tamamladığımda ise, bir eşek satın alıp, yaptığımız ahıra yerleştireceğim.’’ Kadın gökyüzüne bakıp şikâyet eder ve ‘Eşek gelmeden ahır inşa ediyor’’ der. Daha sonra bu deyim yaygınlaştı ve önceliklerimize dair kargaşaya işaret eder hale geldi.