Cibril Ubeydi
Libyalı araştırmacı yazar
TT

Libya… Zorlu bir hükümet doğumu

Libya'da ‘İstikrar Hükümeti’ adı altında yeni bir hükümet kurulmaya çalışılıyor.  Bu hükümeti destekleyen bazı isimler bunun mevcut hükümetin seçimleri yapamamasının ardından Libya’daki siyasi tıkanıklıktan kurtulmak için acil bir zorunluluk neticesinde geldiğini iddia ediyorlar. Birçok bahane ile seçimler suikaste uğradı ve iptal edildi. Seçimlerin ertelenmesi ve ülkenin beşinci kez geçiş aşamasına girmesinde özel çıkarları ve menfaatleri olan taraflar bunu kabul etti. Burada amaç siyasi boşluk oluştuğu ve seçimlerin ertelendiği bahanesiyle görev süresi sona ermiş siyasi organların süresini uzatmaktı. Seçimler pek çok bahane ile ertelendi. Bunlardan biri de mücbir sebep bahanesiydi, ki hiç kimse hala bunun ne olduğunu bilmiyor.
Ancak ‘İstikrar Hükümeti’ bölgeler arası kota sorunu ve egemen bakanlıklar ile büyük bütçelere sahip bakanlıklar için mücadele edilmesi ile karşı karşıya. Bu da yolsuzluk şüphesini devam ettiriyor. Aynı zamanda eski isimlerin geri dönüştürülmesi, eski hükümeti mevcut hükümetten ayıran tek şeyin isimler olmasına sebep oluyor. Bu yüzden performans oranında aynı düşüklüğün olacağını garanti ediyoruz.
Libya iş tanımını en ufak bir şekilde gerçekleştirmeyen çok sayıda farklı isimde hükümet gördü. Libya, Ulusal Kurtuluş hükümetini gördü ancak kurtuluş falan olmadı. Ulusal Mutabakat Hükümeti’ni gördü ama en ufak bir mutabakat sağlanamadı. Bilakis paralı askerler ve yabancı güçleri ülkeye getirdiği için vatan kaybedildi ve ülke, coğrafyanın tahrif edildiği bir sınır deniz anlaşması ile başını derde soktu. Ardından Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) geldi. Ne ülkenin doğusu ile batısı arasında bir birlik sağlayabildi ne de Libya’nın istikrarı için bir köşe taşı olan ulusal uzlaşmayı sağlayabildi. Bugün İstikrar Hükümeti’nin doğuşuna şahit oluyoruz. Herkes bu hükümetin öncekiler gibi sadece ad olarak kalmayıp, gerçekten istikrarı sağlayacağını umuyor.
Libya krizi, cezbedici isimleri ile hükümetlerdeki kota krizi değil. Kriz için ulusal uzlaşıyı sağlamayı temel alan bir çözüm tabanı gerekiyor. Hiçbir hükümet ulusal uzlaşıyı sağlamak için gerekli zemini ve ortamı sağlamayı beceremedi. Hatta Libya Ulusal Ordusu (LUO) tarafından terör örgütlerine karşı başlatılan savaş istisna olmak kaydıyla çoğunluğu vekaleten yürütülen savaşların sebep olduğu eşi görülmemiş bir bölünme durumunun ardından bazı hükümetler nefret söyleminin artmasına katkı sağladı.
Şu anda yeni bir hükümet kurmak öncelik değil doğru. Ancak mevcut hükümetin yolsuzluk ve kamu parasını israf etme bataklığına saplanmasının ve 50 yıldır eşi görülmemiş bir emsalde okul kitaplarını bile tedarik edememesinin ardından bu kaçınılmaz oldu. Başsavcının talimatıyla haklarındaki yolsuzluk ve kamu parasını israf etme suçlamaları yüzünden bakanlarının ve yetkilerinin üçte birinin hapishanede olduğu hükümet, zorlu bir süreçle de olsa yeni bir hükümetin doğmasını gerektirdi.
Gelecek hükümet, ülkenin siyasi parçalanmasından sonra iç uzlaşmayı sağlamak ve ülkenin doğusunda ve batısında kabul edilecek bir hükümet kurmakla görevli. Uluslararası arenada yürütme otoritesinin değişmesine daha az sıcak bakılmasına rağmen Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan açık bir destek geldi. Batı ve ABD’nin tavrı açık bir sıcaklık göstermeksizin tereddütlü bir şekilde kalırken, Birleşmiş Milletler’in (BM) tavrı hala net değil.
Herhangi bir hükümetin en önemli hedefleri Libyalıların acılarını hafifletmek, 5+5 Ortak Askeri Komitesi’nin girişimlerini desteklemek, anayasa üzerinde uzlaşılması için çalışmak ve seçimlere hazırlanmakken, Temsilciler Meclisi tarafından görevlendirilen Başbakan yaptığı konuşmada önceliklerinin “ulusal uzlaşıyı sağlamak, seçimleri yapmak, kamu maliyesini ıslah etmek, hükümet harcamalarında tasarrufa yönelmek, silahları kontrol altına almak, askeri ve güvenlik kurumlarını birleştirmek, ademi merkeziyetçilik ilkesini benimsemek, bayındırlığı sağlamak, yasama ve yargı makamlarıyla entegre olmak ve kuvvetler ayrılığı ilkesine saygı duymak” olduğunu söyledi.
Libya krizinin kaynaklarının çoğunu içermesine rağmen, hükümetin sadece hedeflerini ve planlarını sayıp dökmesi yeterli değil. Çünkü asıl sorun, mekanizmalar ve hükümetin herkesin bildiği ancak yıllardır çözüme kavuşturulmayan bu hedefleri nasıl uygulayacağı sorusunda gizli. Bunların başında silahların kontrol altına alınması, milislerin dağıtılması ve paralı askerler ile yabancı güçlerin ülkeden silahsız bir şekilde çıkarılması geliyor. Zira bu milislerin, ülkede güçlenme politikasını dayatmak için onları kullanan siyasal İslamcı grupların sağladığı teçhizat ve silahlarla ülkeden çıkmaları bölgesel bir tehlike oluşturacaktır.
Yeni hükümet (İstikrar Hükümeti) görevden alınan hükümetin (UBH) inadı ile karşı karşıya. Nitekim UBH’nin Başbakanı kendi hükümetinin de seçilmemiş olduğunu hatta kitlesinin çoğu tarafından reddedilen bir anlaşma ile geldiğini unutmuş gibi yaparak yeni hükümete seçilmemiş olduğu bahanesiyle iktidarı devretmeyi reddetti.