Cibril Ubeydi
Libyalı araştırmacı yazar
TT

ABD ve Çin balonu krizi

Düşürülmeden önce rotasından sapmış balon, ABD’nin gözüyle bir casus balon, Çin’in gözünde ise mücbir sebeplerle rotasından sapmış bir dostluk ve “bilimsel” keşif balonuydu. Olaya Çin tarihinin ışığında bakıldığında, Pekin’in daha önce ABD'yi balonlarla gözetlemek için bir dizi girişimde bulunduğu ve karşılığında ABD’nin de böyle yaptığı görülür. İki ülke arasındaki casusluk savaşı yeni değil, eskidir. İki ülke arasındaki gizli kriz, casusluk yapmakla suçlanan bir Çin balonunun ABD toprakları üzerinde belirmesiyle su yüzüne çıktı. Çin’in anlatısına göre, kendisi rotasından sapan ve rüzgarla sürüklenen bir balon. Ama ABD füzeleri onu Başkanın doğrudan emriyle düşürdü. Başkan Joe Biden, balonun Güney Carolina'daki Myrtle Beach’e düşürülmesi için yeşil ışık yaktı.
Çin balonu, ABD yönetiminin en üst kademelerinden gelen "casusluk" suçlaması gölgesinde düşürüldü. Çin balonun düşürülmesine Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Bürosu üyesi Wang Yi şu sözleriyle tepki verdi: "Çin, balon hakkında asılsız spekülasyonları kabul etmiyor".
Balonlarla casusluk ilkel ve eski bir yöntem ancak balonun taşıdığı ekipmanlar tartışma konusu. Ayrıca, kullanılan balon, ABD savunmasının güç ve kabiliyetlerinin, balonu keşfetme yeteneklerinin yanı sıra hasar görmeden düşürme yeteneklerinin kapsamını keşfetmeye yönelik bir test balonu olabilir. ABD Savunma Bakanlığı'nın öne sürdüğü gerekçelere rağmen bu aracın tespit edilmesinde açık bir zafiyet gösterilirken, diğer yandan balonun parçalarının daha sonra toplanıp incelenebileceği bir alana düşürülmesinde beceriklilik gösterildi. ABD Savunma Bakanlığı tarafından düşürülen balonunun parçaları incelenene kadar ve keşfedildiği duyurulmadan önce balonun Amerikan topraklarında 600 km’den fazla ilerlediği gerçeğine karşılık kriz, mutlak kanıt olmaksızın, spekülasyon ve analizlerin esiri olmaya devam edecek. Balonun keşfedilememesi birçok Amerikalının "Başkan Biden yönetimi Amerikan topraklarını korumaktan aciz" yorumunu yapmasına neden oldu. Zira balon, Fox News tarafından bildirildiği üzere Whiteman Hava Kuvvetleri Üssü'ndeki B-2 nükleer bombardıman uçaklarına ev sahipliği yapan Missouri üzerinde de uçmuş.
Balon krizi karşılıklı Çin ve ABD anlatısı ve açıklamaları ile bitmeyecek, bir sonraki ABD başkanlık seçimi gününe kadar Amerikan Başkanı ve partisinin muhaliflerinin ağzına sakız olmaya devam edecek. Çin balonu krizi, Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasında bir ihtilaf konusu olacak ve onları ABD'nin özellikle ekonomik alanda kendisine karşı korkusunu gizlemediği Çin devi önünde birleştirmeyecek.
Mücbir sebeplerle rotasından saptığına inandığı için balonun zor kullanılarak düşürülmesini Çin kabul edilemez buldu. Ne var ki Çin, başlangıçta bu balonun varlığını itiraf etmedi, ta ki Amerikan radarları tarafından tespit edilene kadar.
Çin ve ABD krizi, ABD uçakları tarafından korunan eski ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'ı ziyaretiyle su yüzüne çıktı. Çin Cumhuriyeti çok geçmeden bu ziyarete, gizli bir soğuk savaş ve dostluk içinde olan ve olmakta devam eden iki ülke arasında açık bir anlaşmazlığı yansıtan bu tartışmalı balonla karşılık verdi.
Çin-ABD ilişkileri her zaman bir karşılıklı suçlama konusu oldu ve ne eski ABD başkanı Donald Trump'ın Kovid-19’u Çin virüsü diye tanımlayarak Çin’i suçlaması bunun ilki ne de casus balonu sonuncusu. ABD, Cumhuriyetçilerin Biden yönetiminin bocaladığı suçlamaları ile krizlerde sıkça görülen ülkedeki çözülme halinden ve birliğin dağılmasından duyulan korku arasında gidip geliyor. Her ne kadar balon gelişmiş bir casusluk aracı olmasa ve Amerikan semalarına yanlışlıkla girmiş olsa bile, Çin balon krizi ve sonuçları belki de, ister balon ister virüs olsun Çin'in suçlandığı bir dış “tehlike” karşısında Federal ABD’nin durumu için ciddi bir sınav olacak vakalardan biri.