Cibril Ubeydi
Libyalı araştırmacı yazar
TT

Libya… Bir kez daha geriye gidiyor

Libya, seçilmiş Temsilciler Meclisi’nin, Libya Siyasi Diyalog Forumu’nun (LSDF) bir ürünü olan seçilmemiş hükümete verdiği güvenoyunu geri çekme kararından sonra bir kez daha geriye gitti. LSDF ulusal bir gerilemeye yol açan figürana benzer oyuncuların dahil olmasına ve zayıf varlığının yanı sıra başta silahlı milisler olmak üzere çatışma taraflarının geri kalanının kendisine yalnızca para karşılığında boyun eğmesi bakımından para ile yönetilen, bir çözüm üretemeyen, hatta yazılı bir anlaşmayı bile uygulayamayan yeni bozuk ittifakların ortaya çıkmasına izin verdiği günden beri Libya krizi daha da karmaşık bir hal aldı.
Başarısızlığın bir başka yönü de şu ki, ‘yeni’ Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı kalpleri göstermelik bir şekilde hoşnut ederek ve bölgelerin geri kalanı için yetkisiz mevkiler aracılığıyla hükümetini meclisten geçirdi. Böylece oyunun bütün anahtarlarını elinde topladı ve hükümetine verilen güvenoyunu Temsilciler Meclisi'nden alabildi veya geçirebildi. Merkez Bankası Başkanı ve Sayıştay ile ittifak kurarak otoritesini güçlendirmeye başladı. Bu, bazı milletvekillerine ve bazı aktörlere verdiği sözleri hiçe saymasına sebep oldu. Bazıları da kendisini elektrik, liman ve yol anlaşmalarındaki ‘ganimeti’ tekeline almakla suçladı. Ancak başbakanın iktidarda tek başına kalmasının ardından ‘ganimetten’ dışlandığı için ‘öfkeli’ olan Temsilciler Meclisi bütçe tasarısını geçirmeyi reddetti. Temsilciler Meclisi devletin kamu bütçesinin onaylanmasını askıya alarak başbakanı köşeye sıkıştırmaya çalıştı. Ancak başbakan yasa ve yönetmeliklerde geçtiği gibi Temsilciler Meclisi karşısına çıkmayan ‘eski isyancı’ Merkez Bankası Başkanı ile ittifak kurup onun görevden alınmasını reddederek Temsilciler Meclisi’ne ‘isyan’ etmeyi başardı.
Başbakanın bölgeler arası mevki dağıtımında adalet ve eşitliği sağlayamaması ve taraf tutması, hükümeti, ulusal birlik hükümeti yerine kavgacı bir hükümet haline getirdi. Nitekim hükümet İhvan-ı Müslimin (Müslüman Kardeşler) ile doğrudan bağlantılı olmakla suçlanan Merkez Bankası Başkanı’nı ve Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) Başkanı’nı görevden almayı reddederek, Temsilciler Meclisi ile kasten çatıştı.
Hükümet Sirte'de görevlerini anlaşmada belirtilen şekilde yerine getirmedi, bilakis bunları anlaşmaya aykırı olarak Trablus'ta uyguladı. Bu nedenle bütçe pek çok sebepten ötürü onaylanamadı. Bu sebeplerden en önemlisi de hükümet Suriyeli paralı askerlere maaşlarını dolarla öderken ordunun bütçesinin onaylanmamasıydı.
Libya siyasi sahnesindeki bu değişken atmosferin ışığında Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı sükuneti sağlamak ve Temsilciler Meclisi ile bir diyaloğa girmek yerine meclis ile çatışma ve çarpışma politikasını tercih etti. Bu yüzden başbakanın tamamen fiyasko olarak nitelendirilen hükümetinden güvenoyunun geri çekilmesine karşı gösteri yapılması için halka yaptığı toplanma çağrısı tıpkı Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih’in dediği gibi bir kışkırtmadır. Salih konuya ilişkin yaptığı açıklamada “Bu hükümete güvenoyu veren Temsilciler Meclisi’nin güvenoyunu geri çekme hakkı da var” ifadelerini kullanmıştı.
Hükümetinden güvenoyunun geri çekildiği başbakan defalarca kez Temsilciler Meclisi’nin huzuruna çıkmayı reddetti. Temsilciler Meclisi’nin oturumuna gelip katıldığı tek seferde ise çoğu bakan yoktu ve bakanların sorularına cevap vereceğini taahhüt etmişti. Ancak tüm cevaplar, seçimsiz bir şekilde başa gelen hükümetin aksine, halk tarafından seçilen meclisin önüne çıkan bir hükümetten gelen cevabın gereksinimlerini yerine getirmekle sınırlıydı. Hükümet, Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı’nı ve Başkanlık Konseyi Başkanı’nı seçen ve bunları Cenevre’den Libyalılara dayatan LSDF’den başlayarak ünlem ve soru işaretleri uyandıran bölümlerinin nasıl yazıldığı konusunda hala şüphelerin olduğu bir anlaşma ile başa geldi. Şimdiye kadar hiç kimse LSDF üyelerinin hangi temele göre seçildiğini ve halk temsilinin ne kadar dikkate alındığını bilmiyor.
Sözün özü: Seçilmemiş bir grup, halk tarafından seçilmemiş bir hükümet ve başkanlık konseyi seçti. Halk tarafından seçilmiş Temsilciler Meclisi’nin ulusal bir uzlaşı tesis edecek toplumsal bir diyalog başlatmayı bile beceremeyip üstüne radikal söylemi desteklemekle suçlanan ve medyaya hükmeden tartışmalı isimleri atayarak nefret söylemini yayan ve merkeziyetçiliği ve bölgeciliği artıran bu kombinasyonu kabul etmesi istendi.
Güvenoyu, Libyalıların mevcut tüm siyasi yapılardan kurtulmak için ulaşmayı arzuladıkları seçimlerin engellenmemesi için bir geçiş hükümetine bırakılmış olsa bile geri çekilmesi acil bir zaruret ve sancılı bir ameliyattı.