“Sanırım bir sonraki zirve öncesinde sizinle birlikte çalışarak, sizin liderliğinizde yeniden canlandırılmış bir NATO'ya sahip olduğumuzdan emin olmak istiyorlar.” NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, geçen perşembe günü Beyaz Saray'da ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı dostane görüşmede bu sözleri söyledi. Bu görüşmede Rutte'nin ünlü Amerikalı Dale Carnegie'nin yazılarını ve onun kişinin kendi gözünde büyük gördüğü vasıflarını daha da büyüterek “dost kazanma ve insanları etkileme” konusundaki tavsiyelerini derinlemesine okuduğu açıkça görülüyordu. Zira bu, Beyaz Saray'ın üstten bakan efendisinin hoşuna gidiyor.
Son haftalarda Trump ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy arasında Beyaz Saray'da gerçekleşen fırtınalı görüşmenin ardından NATO çöküşün eşiğine geldi. Ancak Rutte, Trump ile kişisel ilişkisini kullanarak bu anlaşmazlığı gidermeye çalıştı. Bu kişisel ilişki Rutte’nin Amerikan Başkanının, anlaşmalar adamının psikolojisini daha kolay anlayabilmesini sağladı.
Rutte, Washington ziyaretinden bir hafta önce daha fazla Avrupa ülkesinin savunma harcamalarını artıracağını duyurmuştu. ABD Başkanı Trump'ın NATO'ya yönelik tekrarlanan eleştirilerine rağmen Washington'un NATO'ya bağlılığını sürdürdüğünü belirtmişti.
Rutte, 27 Şubat'ta X platformunda şu paylaşımı yapmıştı: “ABD ve NATO güçleniyor. Avrupa'nın güvenliğini ve emniyetini 80 yıldır sağlayan ittifakın üyeleri artık savunmaya daha fazla yatırım yapmak için hızla harekete geçtiler.”
Burada şu soru akla geliyor: Avrupa Birliği ülkelerinin harcamaları artırma hamlesi esas olarak Trump'ı yatıştırmaya mı yönelik yoksa Washington, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana sürdürdüğü Avrupa kıtasına yönelik güvenlik taahhütlerinden vazgeçerse kaçınılmaz olan ana bir hazırlık mı?
Cevap tam olarak net değil ve temel sebep, ABD olmadan NATO'nun stratejik varlığını yitirecek olması ve Avrupa ülkelerinin halihazırda Rus tehdidine, gelecekte ise Çin’in korkutucu meydan okumalarına kolektif olarak karşı koymasının hiçbir şekilde mümkün olmamasıdır. Hal böyle iken Rusya-Çin ittifakının güçlenmesi özellikle Avrupalılar için felaketle sonuçlanacaktır.
Aynı şekilde, İngiliz coğrafyacıların en ünlüsü Halford Mackinder'a göre Washington, eski dünyanın kalbi olan Avrupa coğrafi arenasından vazgeçemez.
Olaylar, Avrupalıların Sam Amca'ya karşı çıkardıkları gürültünün boş, Washington'a güvenmeden Ukrayna'ya destek verme söylemlerinin herhangi bir gerçekçilikten uzak olduğunu kanıtladı.
Rutte, Trump ile yaptığı görüşmede, Avrupa Komisyonu'nun bu ay 27 ülkeden oluşan blok için 800 milyar avro (874 milyar dolar) tutarında yeni savunma harcaması çağrısında bulunduğunu vurguladı. Birleşik Krallık ve Almanya'nın bu ülkelerdeki güvenlik harcamalarını artırma yönündeki son taahhütlerinin ilerlediğini kaydetti.
Avrupalı NATO ülkeleri, NATO bütçesine her birinin ayrı ayrı GSYİH'lerinin yüzde 5'i oranında katkıda bulunmaları fikrini kabul etmeseler de katkı oranlarını şu anki yüzde 2'den yüzde 3'e çıkardılar; bu rakamın muhtemelen haziran ayında yapılacak NATO zirvesinde kabul edilmesi bekleniyor.
Trump ekonomik açıdan şüphesiz kazandı. Bu bağlamda Rutte'nin Rusya Federasyonu'na ilişkin açıklamaları, Avrupa'nın Washington'dan farklı bir politika geliştireceği yönündeki kuşkuları ortadan kaldırdı.
Rutte, ziyaret kapsamında Avrupa-Rusya ilişkilerine ilişkin değerlendirmelerde de bulundu. Şok edici bir sürpriz olarak, Ukrayna'daki savaş sona erdiğinde her şeyin normal seyrine dönmesi gerektiğini söyledi.
Biçim ve içerik olarak değişen ses ve üslup, Zelenskiy'nin yakın zamanda Beyaz Saray'da şok edici bir durumla karşı karşıya kalmasıyla yükselen seslerden ve açılan parlak pankartlardan farklı görünüyor. Hem de NATO Genel Sekreteri, Rusya'nın Washington ile devam eden müzakereleri ciddiye almasını sağlamak için Rusya'ya baskı yapılması gerektiğini vurgulayarak, Avrupa'nın itibarını kurtarmaya çalışmasına rağmen. Avrupa'nın Trump tarafından davet edilmediği bu müzakere masasında hiçbir kartının olmadığı da alenen açıklanmadı.
Rutte ile Trump arasındaki kişisel ilişkinin niteliği, Rutte’nin bu ilişki aracılığıyla ABD-Avrupa ortaklığını koruduğu ince bir çizgi gibi görünüyor. Nitekim Rutte özellikle birkaç yıl öncesine kadar Trump ile iyi ilişkiler içindeydi ve daha sonra da Trump'ın yeniden seçilmesini tebrik eden ilk yabancı liderler arasında yer aldı. Ünlü tatil beldesinde kendisini ilk ziyaret edenler arasında da olan Rutte, son dönemde Ukrayna liderine destek veren bir açıklama yapmadı.
Trump'ın NATO'yu feda etmeye istekli olduğunu düşünenler yanılıyor. Aksine Moskova'yı, ABD için nükleer bir kâbus sayılan Tip 096 denizaltılarıyla donatan Pekin'den izole etmeye çalışıyor gibi görünüyor.
