Cibril Ubeydi
Libyalı araştırmacı yazar
TT

Libya ve iki general arasındaki mücadele

Libya, Sudan'daki çatışmanın bir tarafı değil ve sebebi de basit; kendi sorunlarının bulunması ve "NATO" onu yerle bir ettiği için siyasi ve coğrafi olarak bölünmüş durumda olması. Libya’nın Sudan’da askerler ve hatta siyasi elitler arasındaki çatışmaya taraf olmasına gerek yok, çünkü devam ederse bu çatışmanın ateşi ilk olarak onu yakacak. Kısa bir süredir devam eden savaşın şu ana kadar iki generalin mühimmat depolarını Libya’dan yapıldığı varsayılan finansmana ihtiyaç duyacak şekilde tükettiğini de düşünmüyorum.

The Guardian gazetesinin Libya ordusunun General Hamideti'ye verdiği destekle ilgili yayınladığı haber güvenilir bir kaynaktan yoksun olduğu için basın mesleğinde profesyonellikten uzak ve hatta profesyonelliğin dışına çıkan bir haber olarak değerlendiriliyor. Dahası, Libya ordusu bu iddiayı tamamen reddeden bir açıklama yayınlamadan önce Hamideti’nin rakibi General Abdulfettah el-Burhan’ın kendisi bunu reddetti.

Ancak kopyala yapıştır yöntemiyle benzer haberler yayılmaya devam etti. Wall Street Journal gazetesi, mesleki dürüstlüğün gerektirdiği şekilde, yayınladığı bilginin doğruluğuna dair bir kanıt sunmadan sadece "bilgili" olduğu iddia edilen kaynaklara dayanarak yayınladığı haberde; "Mareşal Hafter, General Hamideti’ye takviye olarak Libya'dan Sudan'a mühimmat gönderdi” dedi.

Profesyonel ve şeffaflık düzeyi yüksek olduğu varsayılan gazetelerin yayınladığı kanıtsız haber serisi devam etti. Washington Post, Mareşal Halife Hafter'in oğullarından birinin Hamideti liderliğindeki Sudan Hızlı Destek Kuvvetleri’ne en az 30 yakıt tankeri ve askeri malzeme sevkiyatı yaptığını yazdı. Gazete bu bilgileri, kimliklerinin açıklanmasını istemeyen Libyalı yetkililer ve diplomatlardan aldığını belirtti. Bilindiği üzere Libya 10 yıldır siyasi bölünme yaşıyor ve bu nedenle Libyalı yetkililer kendi yönelimlerine ve siyasi konumlarına uygun, doğru olmayan haberler aktarabiliyorlar. Bu nedenle söz konusu gazete ve diğerleri, Libya'daki siyasi taraflar arasındaki kötü niyetli açıklamalardan ve suçlamalardan uzakta, bilgilerin doğruluğunu araştırmalarıydılar.

Libya ordusuna yöneltilen Hızlı Destek Kuvvetleri ve General Hamideti'yi destekleme suçlamasından sonra sıra Libya Ulusal Petrol Şirketi'ni suçlamaya geldi. Bu asılsız suçlamalar Libya'yı bir taraf olarak çatışmaya dahil etmek için kötü niyetli suçlamalar yöneltmekte diretildiğini teyit ediyor. Halbuki yerinden edilmeler nedeniyle topraklarına doğru gerçekleşecek göç dalgaları,  özellikle güvenlik durumunun kırılgan olduğu Libya, Sudan ve Çad arasındaki sınır bölgesinde milis grupların faaliyetleri ve istikrarsızlık gibi, çatışmanın ağır yansımalarının ceremesini herkesten önce Libya çekecek.

Libya Ulusal Petrol Şirketi'ne yönelik suçlama, Libya kökenli Amerikalı bir siyasi aktivist tarafından yayınlanan haberin bir parçasıydı. Haberde Amerikalı aktivist "Şirket, el-Sarir rafinerisi aracılığıyla Sudan devletindeki çatışmanın taraflarından birini desteklemesi nedeniyle uluslararası yaptırımlara tabi olabilir" dedi. Libyalı şirket, Sudan'daki çatışmanın taraflarından herhangi birini desteklediğini reddederken, bu konuda yanlış haber yayınlayan herkes hakkında dava açacağını duyurdu.Tek bir kanıt göstermeksizin yapılan bu suçlamalar, herhangi bir mesleki profesyonellik ilkesinden uzak asılsız bir suçlama ve yanlış bilgilendirmedir. Aynı zamanda savaş ve çatışmaların ortak noktaları olduğu, aralarında bir yangını körükleyecek birine gereksinimleri olmayan iki ülke (Libya ve Sudan) arasındaki kartları karıştırma çabasıdır. İkisinin de iç sıkıntıları, sahte haberler üzerinden çıkartılacak bir çekişme ve fitneden daha büyük ve ağır. Libya ordusunun komutanı Mareşal'in oğullarından biri ile Sudanlı General Hilal arasındaki bir futbol ilişkisini, General Hamideti'nin finanse edilmesi için kaynak olarak tasvir etmek, bilgiyi analiz etmek konusunda bir tür profesyonel mesleki aptallıktır. Profesyonel ve mesleki olmaktan yoksun haberlerde belirtildiği gibi, Libya ordusu bir futbol ilişkisi nedeniyle Sudan'daki savaşı finanse etmekle suçlanamaz.

Sudan'da Hızlı Destek Kuvvetleri tarafından deklare edilen askeri isyanın ardından yaşanan çatışmalar, şiddet ve savaş, Sudan'da toplumsal huzurun karşı karşıya olduğu büyük bir felaket. Libya, Çad ve Sudan arasında akraba kabileler ile özellikle 2011’de Atlantik’in Libya’ya yönelik kurnaz operasyonundan sonra kontrolsüz sınır bölgeleri olduğundan, Libya ile Çad da bu felaketten izole değil. Dolayısıyla Sudan'da savaş ve çatışma ateşini körüklemek, bilhassa oradaki emniyetsizlikten ve kontrolden çıkan koşullardan ilk etkilenecek olan Libya tarafı için akıllıca değil.

Ancak Sudan'daki kriz ve özellikle askeri kurum içindeki çatışma, iki general, Burhan ve Hamideti arasındaki kişisel bir anlaşmazlığa, hatta bir paramiliter grubun isyanına indirgenemez. Her iki tanım da Arap kabileleri ile “Afrikalı” kabileler arasında, başta tarım arazileri olmak üzere toprak mülkiyeti konusunda kabilesel ve hatta etnik kökenleri olan bir çatışmayı tarif etmek için yeterli değildir.

BM raporlarına göre, Arap dünyasının gıda sepeti olabilecek yolsuzluğa boğulmuş Sudan’da, nüfusun neredeyse yarısı aşırı yoksulluktan muzdarip. Dolayısıyla orduları arasında, daha fazla sivil kurbanla sonuçlanacak çatışma ve savaşa ihtiyacı yok. Her iki tarafı da sivilleri koruduklarını ve yakında iktidarı onlara devredeceklerini iddia ederken, onlarca sivilin yakın zamana kadar dost olanların mermileri arasında hayatlarını kaybettikleri bir çatışmaya hiç gereksinimi yok.